ဥပကမထေရ်

ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် ပထမဦးဆုံး ဓမ္မစကြာနှင့် အနတ္တလက္ခဏသုတ်တော်တို့ကို ပဥ္စဝဂ္ဂီရဟန်းတို့အား ဟောတော်မူခဲ့ကြောင်း ဖော်ပြခဲ့ပေသည်။ ဘုရားသခင်သည် ပထမဦးဆုံး ဥပါသကာအဖြစ် တပုဿနှင့် ဘလ္လိက ညီနောင်တို့အား “ဒွေဝါစိကသရဏဂုံ” ပေးခဲ့ပြီးပေပြီ။

ဘုရားရှင်နှင့် ပထမဆုံးသောတွေ့ခဲ့သည့် အခြားပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးကား မဟာဗောဓိနှင့် ဗာရာဏသီ မိဂဒါ၀နသို့ ကြွအသွားတွင် ဂယာအနီး လမ်းခရီး၌ “ဥပက” မည်သော အာဇီဝကတက္ကတွန်းနှင့် တွေ့ရသည်။ (အာ-ဇီဝက တက္ကတွန်း = ကိုယ်၌ အဝတ်မကပ် အချည်းတည်းနေသော တိတ္ထိ =Upaka, a maked ascetic) ဥပကာကား ပထမဆုံးဗုဒ္ဓနှင့်စကားဆိုရသော လူပုဂ္ဂိုလ်ဖြစ်ငြားလည်း ဘဝပါရမီကြောင့် တရားစကားကို ကြားရပါငြား ရဟန်းအဖြစ်မရခဲ့သေးပေ။ (သို့သော် ဗုဒ္ဓအား အမှတ်ထင်ထင် စွဲမြဲခဲ့ပြီး ရဟန်းဖြစ်ရန် ပါရမီရခဲ့လေတော့၏။)

မိမိတို့ငယ်စဉ်က “ဥပကဆာဝါ (စာပါဟုလည်း အရေးရှိသည်။ cepa = chawa) ဇာတ်ရုပ်များကို ဘုရားကြီးဝင်းအတွင်း ပြခန်း၌ ကြည့်ရဖူးသည်ကို ယခုအခါပြန်၍ အမှတ်ရ၏။ အထူးသဖြင့် သားကောင်ထမ်းနေသော မုတ်ဆိတ်မွေးနှင့် ဖရိုဖရဲအဘိုးကြီးတစ်ယောက်အနီး၌ ကလေးရင်ဝယ်ပိုက်လျက် ချော့နေသော မိန်းမတစ်ယောက်၏ ပုံကိုတွေ့ခဲ့ရဖူး၏။ ထိုဇာတ်ကြောင်းကို ဖခင်ဖြစ်သူက အိပ်ရာဝင်ပုံပြင်အဖြစ် ပြောပြခဲ့ဖူးလေသည်။ နောင်အခါ ဥပကာနှင့် မဆာဝါ ပုံပြင်ကလေးများနှင့် အကျွမ်းဝင်လာ၏။ ဇနီးငယ်ကလေးယူကာ သက်မွေးဝမ်းကျောင်း အတတ်ပညာမရှိ၍ ယောက္ခမမုဆိုးကြီးနောက်လိုက်ကာ သားထမ်းရောင်းဝယ်ရသော တက္ကတွန်းကြီး၏အဖြစ်ကို အမှတ်ရနေသည်။ မယားက ငြူငြူစူစူဖြင့် ကလေးချော့ရင်းစောင်းပိုက်သောတေးကို အမှတ်ရနေ၏။ “နင့်ဘရူးနှမ်း၊ ရဟန်းပေါ့ပျက်၊ ငါ့ကိုမက်၍၊ လူထွက်လာသည်၊ ပညာပေးတုန်း၊ ထမင်းဖြုန်းသည်၊ ခေါင်းတုံးပွဲ၏ သား” ဆိုပဲ။
ထိုစဉ်က ဗုဒ္ဓနှင့် ဥပကတွေ့ခန်းထက် မဆာဝါ၏ ကလေးချော့သီချင်းကို ပိုပြီးသဘောကျမှတ်မိခဲ့၏။ ယခုသော် ဥပက၏ဘဝသည် ရွှေစင်ရွှေခဲနှင့်တွေ့သော်လည်း မကောက်ယူခဲ့သော အသိမဲ့သူအဖြစ် တွေးမိလာ၏။ တကယ်တော့ ဗုဒ္ဓက ထိုစဉ်က ဟောကြားခဲ့သော တရားတို့မှာ သူ့အဖို့ နားမဝင်၊ ဘဝင်မခိုက်သေးပေ။ ဘဝ၏ဒုက္ခကိုနှစ်ချီ၍ ရင်းပြီးခါမှ လက်တွေ့အသိရလာခြင်းဖြစ်သည်။ ခံစားသိမှ တရားမြင်လိုစိတ် ဖြစ်လာခြင်းကို ဆင်ခြင်မိပေသည်။
×××××
မြတ်စွာဘုရားသခင်၏ ပုရိသလက္ခဏာတော်များ၏ အတင့်အတယ်ကိုမြင်ရသော တက္ကတွန်းကြီး ဥပကသည် စိတ်ထဲ၌ (အာဇီဝကတို့၏အသွင်နှင့် ခြားနားမှုကို ခံစားမိကာ)”သင်၏ မျက်စိ၊ နား၊ နှာခေါင်း၊ လျှာ၊ ကိုယ်၊ စိတ် ဟူသော ဣန္ဒြေ ခြောက်ပါးတို့သည် ကြည်လင်လှကုန်၏။ ကိုယ်ရည်အဆင်းလည်း သန့်ရှင်းစင်ကြယ်လျက် ပြိုးပြိုးပြက်ပြက်ရှိလေ၏။ အဘယ်ဆရာကိုမှီ၍ ရဟန်းပြုခဲ့ပါသနည်း၊ သင်၏ဆရာကား အဘယ်သူနည်း၊ အဘယ်သူ၏တရားကို သင်နှစ်သက်ပါသနည်း” ဟု မေးမြန်းလေသည်။ ဗုဒ္ဓက “သမ္မာဘိဘူ သဗ္ဗဝိဒူဟမသ္မိ” အစချီသော ပထမဂါထာဖြင့် ပြောကြား၏။

“ငါဘုရားသည် တရားအားလုံးကို လွှမ်းမိုးစိုးအုပ်တည်သူဖြစ်၏။ အကြွင်းမဲ့သိမြင်သူဖြစ်၏။ ကိလေသာမှ ကင်းစင်သူဖြစ်၏။ တေဘူမက ဝဋ်အပေါင်းတို့မှ ပယ်ပြီးသူဖြစ်၏။ တဏှာကုန်ရာ နိဗ္ဗာန်၌ တည်သူဖြစ်၏။ သို့ရာကား တရားအလုံးကို ဆရာမရှိ သိမြင်ပြီးသူဖြစ်၏။ ငါ၏ဆရာဟု ညွှန်ပြဖွယ်မရှိသည်သာ” ဟု ဆိုမိန့်ခဲ့၏။
ထို့နောက် ဒုတိယဂါထာနှင့် တတိယဂါထာဖြင့် လောက၌ သီလဂုဏ်ဖြင့် ငါဘုရား၏ ကိုယ်စားပြုလောက်သူမရှိ။ ပြိုင်ဘက်မပြု တစ်ဆူတည်းသာဖြစ်သည်ဟု ဆိုမိန့်ပြန်၏။
စတုတ္ထဂါထာ၌ “ငါဘုရားသည် ဓမ္မစကြာတရား ဟောကြားခြင်းငှာ ကာသိတိုင်း ဗာရာဏသီပြည်သို့ သွားပေအံ့=ဓမ္မစက္ကံ ပဝတ္တေတုံ၊ ဝန္တာမိကာသိနံပုရံ” ဟု မိန့်သော် ဥပကတက္ကတွန်းက “သင်သည် အနန္တဉာဏ်ရှင်မာရ်ငါးပါးအောင်မြင်ပြီးသူဖြစ်ပေသည်” ဟု ပြန်ဆို၏။ ဗုဒ္ဓက “မာဒိသာဝေဇိနာဟောန္တိ” အစရှိသော ဂါထာဖြင့် “ငါသည်ကား ဇိနမည်၏။ အာသဝက္ခယဉာဏ်သို့ ရောက်လျက်ရှိ၍ ဇိနအမည်ရှိ၏” ဟု မိန့်တော်မူလေသည်။
ထိုအခါ ဥပက က “သင်ဆိုသည့်အတိုင်း ဟုတ်ရာ၏ – “So be it” ဟုမျှသာဆို၍ တစ်ပါးသောလမ်းဖြင့် သွားလေသည်။
×××××
ဥပကသည် စကဟာရမည်သောရွာသို့ရောက်၍ ထိုရွာရှိ စဏ္ဍာမိ(သားရဲ) မုဆိုး၏ ကိုးကွယ်မှုကိုခံကာ ကျောင်းငယ်တစ်ခု၌နေ၏။ တစ်ကြိမ်တွင် မုဆိုးသည် ဝေးသောတောသို့သွားလိုသည်ဖြစ်၍ သမီးစာပါ(ဆာဝါ) အား သူ၏ဆရာကို ပြုစုလုပ်ကျွေးပါဟု မှာခဲ့၏။ စာပါကား ချောမွေ့လှသူဖြစ်၏။ ဥပကတက္ကတွန်းသည် နောက်တစ်နေ့တွင် ဆွမ်းအလို့ငှာလာလတ်သော် စာပါကိုမြင်လျှင် တပ်မက်သည်ဖြစ်၍ ဆွမ်းခံယူကာ ကျောင်းသို့ပြန်ရောက်သော် မစားနိုင်မူဘဲ ရာဂလောင်၍ အိပ်စက်၍သာနေ၏။
မုဆိုးကြီးပြန်ရောက်သော် တစ်ကြိမ်သာလာရောက်ကြောင်းသိရ၍ ကျောင်းသို့လိုက်ပြီး မေးမြန်းသော် အကြောင်းစုံသိလေသည်။ ဥပကတက္ကတွန်းလည်း “စာပါကို ရပါမှ အသက်ရှင်အံ့၊ မရလျှင် သေရခြင်းက မြတ်၏” ဟု ဆိုသော်မုဆိုးကြီးက “အတတ်ပညာတစ်စုံတစ်ရာ တတ်သိပါ၏လော” ဟု မေးလျှင် “မတတ်” ဟု ဖြေ၏။ သို့သော်”ငါသည် သင်ရရှိသော အသားတို့ကို ထမ်းပိုးဆောင်ယူ၍ ရောင်းချပေးပါမည်” ဟု ဆို၏။
မုဆိုးကြီးလည်း ဥပကတက္ကတွန်းအား လူဝတ်လဲစေပြီး သမီးနှင့်ပေးစားသည်။ ဥပကနှင့် စာပါတို့မှ သားတစ်ယောက် မွေးဖွားလာ၏။ ထိုသားငယ်ကို စာပါသည် ငိုကြွေးသောအခါ “အမဲသားထမ်း၊ တက္ကတွန်း၊ ရဟန်းလူထွက်သား” ဟုဆိုလျက် သိပ်၏။ ထိုသို့ လင်ယောက်ျား၏ ဖြစ်စဉ်ကိုမထီမဲ့မြင်ပြုလေသော် ဥပကလည်း မခံချိဖြစ်လေ၏။ စာပါလည်း အဖန်ဖန်ပင် “မုဆိုးနောက်လိုက်၊ ငါ့ကိုကြိုက်၊ အမိုက်လူထွက်သား” စသဖြင့် ဆိုလတ်ပြန်၏။
တစ်နေ့သော် ဥပကလည်း စာပါအား အသိမပေးဘဲ မဇ္စျိမဒေသမြတ်စွာဘုရားရှိရာ (သာဝတ္ထိဇေတဝန်ကျောင်း) သို့ လိုက်သွားခဲ့လေသည်။
ဘုရားရှင်နှင့်တွေ့လတ်သော် ကြောင်းကျိုးလျှောက်ထားပြီးလျှင် ဘုရား၏အထံ၌ ရဟန်းပြုလေသည်။ ဥပကအား သင့်လျော်သော် ကမ္မဋ္ဌာန်းတရားကို အားထုတ်စေသည်။ တရားအားထုတ်မှုကြောင့် အနာဂါမိဖိုလ်၌ တည်လေသည်။ (အနာဂါမိဖိုလ် = မလာ/မပြန်ခြင်း၏ အကျိုးတရား၌ ဖြစ်သော the fruition of no-returning = ကာမဘုံသို့ ပဋိသန္ဓေအားဖြင့် ပြန်လည်ရောက်ရှိမလာခြင်းဟူသော မဂ်တရား၏ အကျိုးကျေးဇူး) မဂ် = မဂ္ဂ = လမ်းစဉ် Path တရားကျင့်စဉ် မဂ်ဖိုလ်လေးပါး –
(၁) သောတာပတ္တိ = နိဗ္ဗာန်ကို ရှေးဦးစွာမြင်နိုင်ခြင်းတရားနှင့် အကျိုး။
(၂) သကဒါဂါမိ = ကာမဘုံ၌ တစ်ကြိမ်သာ ပဋိသန္ဓေနေရတော့မည့်တရားနှင့် အကျိုး။
(၃) အနာဂါမိ= ကာမဘုံသို့ ပဋိသန္ဓေအားဖြင့် ပြန်လည်မလာခြင်း။
(၄) အရဟတ္တ = ကိလေသာကို အကြွင်းမဲ့ပယ်နိုင်သောတရားနှင့်အကျိုး ဥပကရဟန်းပြုပြီးသော် စာပါလည်း နောင်အခါတွင် ဗုဒ္ဓထံရောက်ရှိလာပြီး ဗုဒ္ဓ၏ ဘိက္ခူနီသာသနာ၌ ရဟန်းမိန်းမပြု၍ တရားအားထုတ်လေရာ “စာပါထေရီ” ဟု အမည်တွင်ပြီး မဂ်အစဉ်ဖြင့် အရဟတ္တဖိုလ်သို့ ရောက်လေသည်။
မောင်ကောင်းမြင့်

သေချာတာကို ရွေးချယ်ပါ
မသုမေ
          “မမဆန်းရေ၊ သင်္ကြန်တွင်း မှာ ကျွန်မတို့ လူကြီးတွေအတွက် ဘာအလုပ် ဘာတာဝန်မှ မရှိတဲ့ အတူတူ ရိပ်သာသွားပြီး တရားဝင် ကြရအောင်လေ”
          “မဝင်ချင်ပါဘူးအေ၊ ငါ့ဘာ သာ အိမ်မှာပဲ နားနားနေနေ နေ စမ်းပါရစေ၊ရိပ်သာမှာဆိုရင် မနက် အစောကြီး ထရမှာအေ့၊ အချိန် နဲ့စား၊ အချိန်နဲ့ တရားထိုင်ရတာ ကြီးကို ငါက စိတ်ကျဉ်းကျပ်တယ်။ အိမ်မှာလည်း ငါက ဘုရားရှိခိုးပြီး ဆွမ်းတော်ကပ်နေတာပဲအေ၊ ရိပ် သာ မဝင်လည်း ရပါတယ်”
          “ဪသာ် . .မမဆန်းကလည်း အိမ်မှာနေရတာနဲ့၊ ရိပ်သာဝင်တာ နဲ့ ဘယ်တူနိုင်မှာလဲ။ ရိပ်သာမှာ ကတော့ ကိုယ့်အတွက် ဝီရိယနဲ့ဇွဲ နဲ့ သမာဓိ ထူထောင်ရတာလည်း လွယ်ကူတယ်။ တရားပြဆရာတော်ကလည်း ဝိပဿနာဉာဏ်စဉ်တွေ မြင့်သည်ထက်မြင့်လာအောင် နည်း မှန် လမ်းမှန်တွေနဲ့ ဆုံးမဩဝါဒ တရားတွေ ပေးပြီး အရှိန်နဲ့ တွန်းတင်ပေးလိုက်တော့ နိဗ္ဗာန်မြန်မြန် ရောက်တာပေါ့။ ကိုယ့်အိမ်မှာကျတော့ အာရုံတွေက များတယ်လေ။ ဝီရိယကလည်း ပေါ့တာတော့အမှန်ပဲ။ ဝီရိယပေါ့မှတော့ သမာဓိလည်း မတည်နိုင်ဘူး။သမာဓိအားကောင်းမှ၊ ဝိပဿနာဉာဏ်ပွင့်မှာပေါ့ မမဆန်းရဲ့”
          “ညည်းပြောတာလည်း ဟုတ်တော့ ဟုတ်ပါတယ်အေ၊ ဒါပေမဲ့ ငါကတော့ အရိမေတ္ထယျမြတ်စွာ ဘုရား ပွင့်တော်မူမှပဲ ဖူးမြော်ကျင့် ကြံအားထုတ်ပြီး ကျွတ်တမ်းဝင်ကာ နိဗ္ဗာန်မျက်မှောက်ပြုရပါလို၏လို့ ဆု တောင်းထားတာ”
          “ဟာ . .မမဆန်း လွယ်လှချည်လား၊ သေချာလို့လား။ အေးအေးဆေးဆေး ဖြည်းဖြည်းမှ နိဗ္ဗာန်ဝင်မယ်လို့ စိတ်ကူးထားတာ လား”

ကမ္ဘာကြီး၏သက်တမ်း
          “အရိမေတ္တေယျ မြတ်စွာဘုရား  ပွင့်တော်မူဖို့ အချိန်တွေ အများကြီး လိုသေးတယ် မမဆန်းရဲ့။ အခု ကျွန်မတို့နေထိုင်ကြတဲ့ ကမ္ဘာကြီး ရဲ့သက်တမ်းဟာ (၆၄) ကပ်ရှိတယ် လို့ မြတ်ဗုဒ္ဓက အဘိဓမ္မာတရား တော်ထဲမှာ ဟောကြားထားတော်မူခဲ့ပါတယ်။ ကျွန်မတို့ရဲ့ကမ္ဘာကြီး ဟာ ဘုရားငါးဆူ ပွင့်တော်မူမယ့် ဘဒ္ဒကမ္ဘာကြီး ဖြစ်ပါတယ်။ အခု (၄)ဆူ ပွင့်တော်မူပြီးသွားပါပြီ။ ကမ္ဘာကြီးရဲ့ (၁၂) ကပ် မြောက်မှာ၊ လူတို့ရဲ့သက်တမ်း အနှစ် (၁၀ဝ) တန်းမှာ ဂေါတမမြတ်စွာဘုရားရှင် ပွင့်တော်မူပါတယ်။ (၁၃)ကပ်မြောက် မှာ အရိမေတ္တေယျမြတ်စွာဘုရားရှင် ပွင့်တော်မူမယ်လို့ ဗျာဒိတ်တော် ပေးတော်မူ ခဲ့ပါတယ်။ အရိမေတ္ထယျ မြတ်စွာဘုရားရှင်ဟာ လူတို့ရဲ့ သက်တမ်း(တစ်သိန်း)တမ်းမှာ ပွင့်တော်မူမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီတော့ မမဆန်း တွက်ကြည့်လေ။ ခုမှ ဒီ ကမ္ဘာကြီးဟာ လူ့သက်တမ်း (၇၅) နှစ်ပဲ ရှိသေးတာ”

ကမ္ဘာကြီးရဲ့တစ်ကပ်သက်တမ်း
          “ကမ္ဘာကြီးရဲ့တစ်ကပ်ဆိုတဲ့ သက်တမ်းကို တွက်ပြမယ်နော်။ ကမ္ဘာဦးအစကလူတွေဟာအကုသိုလ် တရား မရှိကြတဲ့အတွက် လူ့ သက်တမ်းဟာ မရေမတွက်နိုင် လောက်အောင် အသချေင်္ရှည်သတဲ့။ နောက်တော့ လူဦးရေတွေ များလာပြီး စားစရာ နေစရာတွေအတွက် လောဘ၊ ဒေါသ၊မောဟ တရားဆိုး တွေ ဝင်လာပြီး အကုသိုလ်တရား တွေ ပြုလုပ်လာကြတဲ့အခါမှာ လူ့သက်တမ်းဟာ လျော့ကျလာခဲ့ တယ်။ တစ်သိန်းတန်း၊ တစ်သောင်း တန်း၊တစ်ထောင်တန်း၊ တစ်ရာတန်းကနေ အကုသိုလ်တရားတွေ အားကြီးလာတဲ့အခါမှာ လူ့ သက်တမ်းဟာ (၁၀)နှစ်အထိ ထိုးကျသွားသတဲ့”
          “ဟယ် . လူ့သက်တမ်း (၁၀) နှစ်ပဲရှိတော့သလား၊ ကြောက်စရာ ကြီးပဲ”
          “ဟုတ်တယ် မမဆန်းရဲ့၊ လူတွေရဲ့ လောဘမီး၊ ဒေါသမီး၊ မောဟမီးတွေ ဟုန်းဟုန်းတောက် နေတဲ့ အကုသိုလ်တရားများကြောင့်  ကမ္ဘာကြီး ပျက်စီးလုနီးပါးဖြစ်ပြီး၊ လူ့သက်တမ်းဟာ တိုသွားတယ်။ ဒီအခါမှာ လူတွေဟာ ကြောက်လန့် ပြီး ဒါနတွေပြု၊ သီလတွေဆောက်တည်ကာ ကောင်းမှုကုသိုလ်တွေနဲ့ ထုံမွှမ်းပြီးနေလိုက်ကြပြန်တော့ (၁၀)နှစ်တန်းကနေ အနှစ် (၂၀) တန်းအထိ သက်တမ်းတိုးလာတယ်။ ကုသိုလ်ကောင်းမှုကြောင့် သက်တမ်းတိုးလာကြောင်း သိရတဲ့အခါမှာ ပိုပို တိုးတိုးပြီး ကုသိုလ်ကောင်းမှုတွေ ပြုကြပြန်တဲ့အတွက် အနှစ် (၂၀) ကနေ (၄၀)နှစ်၊ (၄၀)နှစ်ကနေ (၈၀) နှစ် စသဖြင့် သက်တမ်းတွေ တိုးသွားလိုက်တာဟာ အသချေင်္ တန်းကို ပြန်ရောက်သွားသတဲ့။ လူတွေဟာ သက်တမ်း အသချေင်္တန်းကို ပြန်ရောက်သွားတဲ့အခါမှာ တော့ သက်တမ်းရှည်တဲ့ ကိုယ့်ဘဝ ကို ခိုင်တယ် မြဲတယ်လို့ အောက်မေ့ပြီး ကုသိုလ်တရားတွေကို မေ့လျော့ပြန်သတဲ့။ အဲဒီအခါမှာ လူ့သက်တမ်းဟာ ပြန်ပြီးလျော့ကျလာ ပြန်သတဲ့။ လူတို့ရဲ့သက်တမ်း အသချေင်္ကနေ (၁၀)နှစ်တန်း၊ တစ်ခါ(၁၀)နှစ်တန်းမှသည် အသချေင်္ တန်းတို့ကို ကမ္ဘာကြီးရဲ့သက်တမ်းတစ်ကပ်လို့ ခေါ်ပါတယ်။ တိုးလာ တဲ့သက်တမ်းကို တက်ကပ်လို့ ခေါ်ပြီး လျော့ကျလာတဲ့သက်တမ်းကို ဆုတ်ကပ်လို့ ခေါ်ပါတယ်။ ဘုရားရှင်များဟာ အနိစ္စ၊ ဒုက္ခ၊ အနတ္တတရားများ မြင်လွယ်တဲ့ ဆုတ်ကပ်အတွင်းမှာသာ ပွင့်ရိုးထုံးစံ ရှိကြပါသတဲ့။”

စောင့်ရဦးမည့် အချိန်ကာလ
          “အရိမေတ္တေယျ မြတ်စွာ ဘုရားဟာ (၁၃) ကပ်မြောက် ဆုတ်ကပ်ထဲက တစ်သိန်းသက်တမ်း မှာ ပွင့်တော်မူမှာပါ။ အဲဒီတော့ အခု ကျွန်မတို့ရဲ့လူ့သက်တမ်းဟာ (၇၅) နှစ်ဖြစ်ပါတယ်။ (၇၅)နှစ်ကနေ (၁၀) နှစ် သက်တမ်းအထိ လျော့ကျဦး မယ်။ နောက်တစ်ခါ (၁၀) နှစ်တန်းကနေ အသချေင်္တန်းအထိ တက်ကပ် ပြန်ဖြစ်ဦးမယ်။ အသချေင်္က နေ တစ်သိန်းတန်းကို ပြန်ကျလာ ချိန်ရောက်မှ အရိမေတ္တေယျမြတ်စွာ ဘုရားပွင့်တော်မူမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီတော့ ဒီလောက်ကြာတဲ့ ကာလတွေထဲမှာ အရိမေတ္တေယျဘုရားရှင် ကိုဖူးမြင်ကျွတ်တမ်းဝင်ရဖို့ မမဆန်း ဘယ်ဘုံဘဝကနေ စောင့်နေမှာလဲ၊ ဖူးတွေ့ရဖို့ သေချာရဲ့လား”
          “အဲဒီလိုတော့ ငါလည်း တွက်မကြည့်ဖူးပါဘူးအေ”
          “အရိမေတ္တေယျ မြတ်စွာဘုရားကို ဖူးတွေ့ခွင့်ရဖို့ လုံလောက်တဲ့ ကုသိုလ်ရိက္ခာတွေ မမဆန်းမှာ ပြည့်စုံပြီလား။ မဖြစ်စလောက် ကုသိုလ်လေးနဲ့ တရားအားထုတ်ဖို့ ပျင်းနေရင်တော့ နေရာဟောင်းကို အလွန်အောက်မေ့တာ၊ လေးဘုံ အပါယ်ရွာ လေးဘုံအပါယ်ရွာဆိုတဲ့ သီချင်းလိုဖြစ်နေဦးမယ်”
          “အောင်မယ် ညည်းက ငါ့ကို တော်တော်အထင်သေးတာပဲ”
          “အထင်သေးတာ မဟုတ်ပါဘူး မမဆန်းရဲ့၊ မမဆန်းကို ဒုက္ခ မရောက်စေချင်လို့ စေတနာနဲ့သတိပေးတာပါ၊အရေးကြီးလို့ ဒီလောက် ရှင်းပြနေတာပါ မမဆန်းရဲ့”
          “အေးပါအေ၊ ဒါဆိုရင်လည်း တို့ညီအစ်မ သင်္ကြန်တွင်းမှာ ရိပ် သာဝင်ကြတာပေါ့”
          “အဲဒီလို မှန်မှန်ကန်ကန် ဆုံးဖြတ်ချက်ချစမ်းပါ။ ကိုယ့်ရဲ့ ဘဝသံသရာခရီးရှည်ကြီး အတွက် သေချာတာကို ရွေးချယ်တတ်မှ ဖြစ်မှာပေါ့”

အချိန်မီအခါမီ
          “ဒါနဲ့ နေစမ်းပါဦး၊ အခု တို့ အသက်က (၆၀) ကျော်နေကြပြီဆိုတော့ အခုမှတရားအားထုတ်လို့ မီ မှ မီပါတော့မလား”
          “ဪ် . .အခုတော့ ပူတတ်ပြီပေါ့လေ”
          “အေးလေ . .အရင်ကတော့ ကမ္ဘာကြီးရဲ့သက်တမ်းတွေကို သိမှမသိတာကိုးအေ့၊ အခုမှ အကျိုး အကြောင်းစုံသိရတော့ အချိန်မှမီ ပါဦးမလားလို့ စိုးရိမ်ရတာပေါ့”
          “အဲဒါကတော့ မစိုးရိမ်ပါနဲ့ မမဆန်းရယ်၊ ကျွန်မတို့က ရိပ်သာ ဝင်ပြီး တရားအားမထုတ်ဖြစ်သေးတာပဲ ရှိတာပါ၊ မြတ်ဗုဒ္ဓဟောကြားတော်မူတဲ့ မကောင်းမှုရှောင်၊ ကောင်းမှုဆောင် ဖြူအောင်စိတ်ကို ထားဆိုတဲ့တရားတော်နဲ့အညီငါးပါး သီလ လုံခြုံအောင် စောင့်ထိန်းလာခဲ့ကြသူတွေပါ။ ပြီးတော့ ဥပုသ်နေ့က စံရာအောင်မြေ ပဲနွယ်ကုန်း ဆရာတော် ဟောပြခဲ့တဲ့တရားတော်လေးကို ကြားနာလာရပြီးကတည်းက ကျွန်မမှာ အားတက်သရော ဖြစ်လာခဲ့တာ”
          “အေး-ပြောပါဦး၊ တရား တော်က ဘာတဲ့လဲ”

ဂန္ဓမထေရ်အရှင်သူမြတ်၏
ဇာတ်ကြောင်းတော်
          “တိဿမြတ်စွာဘုရားရှင် လက်ထက်တော်က ဂန္ဓမထေရ် အလောင်းအလျာဟာ မုဆိုးတစ်ဦး ဖြစ်သတဲ့။ သူဟာ စိတ်ကောင်း နှလုံးကောင်းရှိသူ ဖြစ်ပြီး မိဘကို လုပ်ကျွေးပြုစုနေသူဖြစ်တာကြောင့် တိဿမြတ်စွာဘုရားဟာ ကယ်တင်ပေးလိုတာကြောင့် မုဆိုးရှိရာ ကို ကြွလာတော်မူခဲ့သတဲ့။ အကယ် ၍ တိဿမြတ်စွာဘုရားသာ ကယ်တင်မပေးခဲ့ရင်တော့ မုဆိုးဘဝက သေလွန်တဲ့အခါ အပါယ် ၄-ဘုံကို ကျရောက်ရမှာပါ။ အပါယ်၄-ဘုံကို ကျရောက်ပြီးပြီဆိုမှဖြင့် သုဂတိဘုံတွေကို ပြန်ရောက်နိုင်ဖို့ အလွန့် အလွန်ခဲယဉ်းသွားပါပြီ။ မိဘကို လုပ်ကျွေးပြုစုလိုတာကြောင့် မုဆိုး ဘဝရောက်ရရှာသူလေးကို သနား တော်မူတာကြောင့် သူ သွားလာတတ်တဲ့ နေရာကလေး တစ်ခုမှာ တိဿမြတ်စွာဘုရားရှင်ဟာ ခြေ တော်ရာ ]ညာ-ဘယ်-ညာ}သုံးဆူ ချထားတော်မူခဲ့ပါသတဲ့။ မြတ်စွာ ဘုရားရဲ့ ခြေတော်ရာဆိုတာ လူ သာမန်တို့ရဲ့ခြေရာနဲ့မတူပါဘူးတဲ့။ မြတ်စွာဘုရားဟာ ဓိဋ္ဌာန်ပြီး ခြေ တော်ရာချထားခဲ့တာကြောင့်လည်း မပျက်စီးနိုင်ပါဘူးတဲ့။ ဂန္ဓမထေရ် အလောင်းအလျာလေးဟာ မုဆိုး ဘဝကိုရောက်နေပေမဲ့ ပညာဗဟု သုတလေးက ရှိနေတော့ ]ဒါဟာ မြတ်စွာဘုရားရဲ့ခြေတော်ရာပဲ}လို့ ချက်ချင်းသိပြီး နီးစပ်ရာက ပန်း မာလာ ဆွတ်ခူးပြီး ကြည်ညိုပူဇော် သတဲ့။ နီးစပ်ရာအပေါင်းအသင်း၊ မိတ်ဆွေများကိုလည်း ညွှန်ပြတဲ့ အတွက် ဘုရားခြေတော်ရာကို ဖူးမြော်ကြည်ညိုသူများနဲ့ စည်ကားလာသတဲ့။ မုဆိုးဟာ တိဿမြတ်စွာ ဘုရားရဲ့ ခြေတော်ရာကို စတင် ဖူးမြော်ရတဲ့နေ့ကစပြီး မုဆိုးအလုပ်ကို မလုပ်တော့ဘဲ သမ္မာအာဇီဝ အလုပ်ကို ပြောင်းလုပ်ကာ မိဘကို လုပ်ကျွေးပြုစုတယ်။ အသက်ထက်ဆုံး ဒါန၊ သီလ၊ ဘာဝနာ ကုသိုလ်တွေနဲ့ပဲ နေထိုင်သွားတော့ တယ်။ ဒါကြောင့် သေလွန်တဲ့အခါ နတ်ပြည်နတ်ရွာမှာ စံ စံလာရာက ကဿပမြတ်စွာဘုရားလက်ထက် တော်မှာ သူဌေးသားလေးဖြစ်လာ ရပြန်သတဲ့။ ရှေးရှေးဘဝက ပါရမီ အထုံကြောင့် ကဿပမြတ်စွာ ဘုရားရှင်ကို အလွန်ကြည်ညိုသတဲ့။ အခါမလပ် လှူဒါန်းပူဇော် နေရင်းနဲ့ ကြည်ညိုလွန်းတာကြောင့် ကဿပဘုရားရှင်ရဲ့ဂန္ဓကုဋီတိုက် နံရံတွေကို စန္ဒကူးနံ့သာရည်များနဲ့ သုတ်လိမ်းပြီး ကုသိုလ်ကောင်းမှုပြု သတဲ့။ အဲဒီ ကုသိုလ်ကြောင့် ဂေါတမမြတ်စွာဘုရားရှင်လက်ထက်တော်မှာ သာဝတ္ထိပြည်က ပုဏ္ဏေးမကြီးတစ်ဦးရဲ့ ဝမ်းကြာတိုက်မှာ ပဋိသန္ဓေ တည်နေတယ်ဆိုရင်ပဲ ပုဏ္ဏေးမကြီးရဲ့ကိုယ်ခန္ဓာဟာ မွှေး ပျံ့နေသတဲ့။ သတို့သားလေးကို မွေးဖွားတဲ့အခါမှာတော့ သာဝတ္ထိ တစ်မြို့လုံးကို မွှေးကြိုင်စေသတဲ့။ ဒါကြောင့် ဒီကလေးဟာ သူ့ရဲ့ အမည်ကို ယူဆောင်လာသူပဲရယ် လို့ ဂန္ဓသတို့သားလို့ အမည်ပေး လိုက်သတဲ့။ အနည်းငယ်ကြီးပြင်း လာတဲ့အခါမှာတော့ အိမ်ကို ဆွမ်းခံကြွလာတဲ့ မဟာသေဠရဟန္တာ အရှင်မြတ်ကိုကြည့်ပြီး အားကျတာ ကြောင့် မိဘများကို ရဟန်းဝတ်ခွင့်ပြုဖို့ ခွင့်ပန်ကာ လိုက်ပါရဟန်း ပြုရာက (၇)ရက်အတွင်းမှာ ရဟန္တာ ဖြစ်သွားခဲ့ရပါသတဲ့။”

နှိုင်းဆတွေးမြင် သတိယှဉ်
          “ဒီတရားတော်ကို နာကြားပြီး တဲ့အခါမှာ ကျွန်မက ဒီလိုတွေးမိတယ်။ ဂန္ဓသတို့သားဟာ တိဿ ဘုရားရှင်လက်ထက်တော်က သူ့ရဲ့ ဘဝတစ်ဝက်ဟာ အကုသိုလ်အလုပ် လုပ်တဲ့ မုဆိုးဘဝပဲ။ ဒါပေမဲ့ တိဿ ဘုရားရှင်ရဲ့ခြေတော်ရာကို ဖူးမြင်ရပြီးနောက်ပိုင်းမှာ မုဆိုးဘဝကို စွန့်ကာ ကုသိုလ်ကောင်းမှုတွေနဲ့ချည်း ထုံမွှန်းလာတဲ့ အချိန်ကစပြီး ဘဝပေါင်းများစွာ အထက်တန်းဘဝတွေ ကို ရခဲ့တယ်။
          ကဿပ မြတ်စွာဘုရားရှင် လက်ထက်မှာလည်းပဲ ဗုဒ္ဓဘာသာ ကို ကြည်ညိုကိုင်းရှိုင်းသူ ဖြစ်ပြီး ဘုရားရှင်ကို စန္ဒကူးနံ့သာတွေလှူ ဖြစ်ခဲ့တယ်။ အဲဒီကုသိုလ်အထုံပါရမီတော်တွေကြောင့် ဂေါတမဘုရား ရှင်ကိုဖူးတွေ့ခွင့်ရပြီး အရဟတ္တမဂ် အရဟတ္တဖိုလ်ကို အလွယ်တကူ ရရှိ ခံစားကာ နိဗ္ဗာန်ကို ရရှိကျွတ် တမ်းဝင်နိုင်ခဲ့တယ်။ ကျွန်မတို့လည်းပဲ အခုကစပြီး ကုသိုလ်ကောင်းမှုတွေနဲ့ချည်း ထုံမွှမ်းနေမယ်၊ နည်းမှန် လမ်းမှန်နဲ့ သတိပဋ္ဌာန်တရား တော်တွေကို ကြိုးကြိုးစားစား အားထုတ်မယ် ဆိုရင် အနှေးနဲ့ အမြန် တော့ နိဗ္ဗာန်သောင်ကမ်းကိုဆိုက် ရောက်ရမှာ အမှန်ပဲ မဟုတ်ဘူးလား။ အဟုတ်တကယ် ကြိုးစား အားထုတ်ရင် အရိမေတ္ထယျဘုရား ကို မဖူးမြော်ရသေးခင် ကျွတ်တမ်း ဝင်နိုင်ပါသေးတယ်နော်”
          “အေး . .အေး၊ ငါ အားရှိသွားပြီ။ ရိပ်သာသွားဖို့ ပစ္စည်းလေးတွေ စီစဉ်လိုက်ဦးမယ်”


စိတ်ချမ်းသာ၍ ကိုယ်ကျန်းမာကြပါစေ
မသုမေ

သတ္တသတ္တာဟ

ဘုရားရှင်တို့ ဘုရား စဖြစ်ပြီးပထမဆုံး သီတင်းသုံးတော်မူသော နေရာ(ဌာန) ၇- ဌာနကို ဆိုလိုသည်။ ဗောဓိပင်၏ ထက်ဝန်းကျင်၌သာ သတ္တ သတ္တာဟ ကျင့်တော်မူကြသည်။ ထိုဌာနတို့သည် ဗုဒ္ဓဂါယာ၌ အဓိကဖူးမျှော်ဖွယ်ရာများတွင် ပါဝင်ကြသည်။

ပင်္လ္လက သတ္တာဟပြင်ဆင်

ဘုရားဖြစ်သည့် နေရာ ဝဇိရာသနပလ္လင်ထက်မှ ကဆုန်လပြည့်ကျော်(၁)ရက်နေ့မှ (၇)ရက်နေ့အထိ မလှုပ်မရှား ဆက်ပြီး သီတင်းသုံးတော်မူပါသည်။ ပထမနေ့ ၊ နေ့အခါမှာ ဖလသမာပတ် ဝင်စားပြီး နေပါသည်။ ညအခါမှာ ပဋိစ္စသမုပ္ပါဒ် တရားတော်ကြီးကို အနုလုံ ၊ ပဋိလုံ သုံးသပ်ဆင်ခြင်တော်မူသည်။ "ယဒါဟဝေ" စသော ဥဒါန်း(၃) ဂါထာကို အသံမထွက်ဘဲ စိတ်ထဲမှ ကျူးရင့်တော်မူပါသည်။ ထိုပလ္လင်တော်သည် မဟာဗောဓိပလ္လင်၏ ခြေရင်း၌ရှိ၍ မြတ်စွာဘုရားသခင် သဗ္ဗညုတ ရွှေဉာဏ်တော် ရရှိသည့် အပရာဇိတပလ္လင်၏ နေရာဟုဆိုသည်။ ထိုနေရာသည် စကြဝဠာ၏ ဗဟိုချက်ဟုလည်း ဆိုကြသည်။ ဝဇိရာသန ပလ္လင်သည် အနုပညာ လက်ရာမြောက်လှစွာ ထုထွင်းထားသော ကျောက်သား ပလ္လင်တော်ဖြစ်သည်။ ထိုပလ္လင်တော်သည် မဟာဗောဓိပင်နှင့် မဟာဗောဓိစေတီအကြား မဟာဗောဓိပင်၏ အရှေ့ဖက်၌ ရှိသည်။ ဘုရားရှင်သည် ဘုရားအဖြစ်ကို ရတော်မူပြီးသည်မှစ၍ အပရာဇိတ ပလ္လင်ပေါ်မှ မထပဲ ခုနစ်ရက်တိုင်တိုင် အရဟတ္တ ဖိုလ်ချမ်းသာကို ခံစားတော်မူသည်။ ယင်းသို့ ပလ္လင်ထက်၌ ခုနစ်ရက် စံတော်မူခဲ့သည့် ပထမ သတ္တာဟကို ပလ္လင်္ကသတ္တာဟ ဟုခေါ်လေသည်။

အနိမိသ သတ္တာဟပြင်ဆင်

ဗောဓိပင်၏အနီး အရှေ့မြောက် ယွန်းယွန်း ၁၄-လံအကွာ နေရာတွင် ကဆုန်လပြည့်ကျော် (၈) ရက်နေ့မှ (၁၄) ရက်နေ့အထိ ၇-ရက် ထပ်မံသီတင်းသုံးတော်မူသည်။ “ငါသည် ပါရမီများဖြည့်ခဲ့သောကြောင့် ဤပလ္လင်ထက်မှာ မာရ် (၅)ပါးကိုအောင်မြင်ပြီး ဘုရားဖြစ်ခဲ့ပြီ တကား”ဟုဆင်ခြင်ကာ ဖြောင့်ဖြောင့်မတ်မတ် ရပ်နေတော်မူ၍ အပရာဇိတ ပလ္လင်ကို မမှိတ်သော မျက်စိဖြင့် (၇)ရက်လုံး ကြည့်ရှုဝမ်းမြောက်နေတော်မူသည်။(အ = မ၊ နိမိသ = မျက်စိမှိတ်သည်၊ အနိမိသ = မျက်စိမမှိတ်)

ခုနစ်ရက်မြောက်၍ ပလ္လင်ထက်မှ ထလျှင် နတ်ဗြဟ္မာ အပေါင်းတို့စိတ်၌ ဘုရားအဖြစ်သို့ ရောက်ခြင်းတွင် သံသယရှိနေသည်ကို ပယ်ဖျက်ရန် ကောင်းကင်သို့တက်၍ တန်ခိုးပြာဋိဟာ ပြတော်မူသည်။ ယင်းသည့်နောက် ပလ္လင်၏ အရှေ့မြောက်ထောင့် ၁၀၄ ပေခန့်အကွာတွင် ရပ်တော်မူ၍ သဗ္ဗညုတ ရွှေဉာဏ်တော်ကိုရရာ ပလ္လင်တော်နှင့် ဗောဓိပင်ကို မမှိတ်မသုံကြည့်၍ ခုနစ်ရက်စံတော်မူခဲ့သည့် နေရာကို အနိမိသ သတ္တာဟ ဟုခေါ်၍ ဒုတိယ သတ္တာဟဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတွင် အထိမ်းအမှတ် တည်ထားသော အနိမိသ စေတီတစ်ဆူရှိသည်။

(ရတနာ) စင်္ကမ သတ္တာဟပြင်ဆင်

ကဆုန်လကွယ်နေ့မှ နယုန်လဆန်း (၆) ရက်နေ့အထိ ၇-ရက်တွင် ဗောဓိပင်ပလ္လင်နှင့် အနိမိသဌာန အကြား၊ ဗောဓိပင်၏ မြောက်ဘက်၌ စင်္ကြံကြွကာ ထပ်မံသီတင်းသုံးတော်မူပါသည်။ ထိုနေရာမှာ နတ်များက “ရှင်ဂေါတမသည် ဗောဓိပလ္လင်၌ တပ်မက်နေသေးသည်၊ ဘုရားစင်စစ်မဖြစ်သေး” ဟု ယုံမှားသံသယ ဖြစ်ကြသည်။ ထိုယုံမှားပျောက်စေရန် ရေအစုံ၊ မီးအစုံ ယမကပြာဋိဟာ ပြတော်မူပါသည်။ စင်္ကြံကြွရင်း တရားဆင်ခြင်၊ ဖလသမပတ် ဝင်စားသောကြောင့် ” စင်္ကမ သတ္တာဟ ” ခေါ်သည်။

မဟာဗောဓိ စေတီတော်ကြီး မြောက်ဖက်တွင်ကပ်လျက် အရှေ့အနောက် ပေ ၆၀ ခန့်အတွင်း ကျောက်ကြာပွင့် ၁၁ ပွင့်ရှိရာဌာနသည် အနိမိသ သတ္တာဟ စံတော်မူပြီးနောက် ရတနာစင်္ကြံကို ဖန်ဆင်းကာ ခုနစ်ရက်ပတ်လုံး စင်္ကြံကြွလျက် တတိယ သတ္တာဟကို သီတင်းသုံးခဲ့သော နေရာဖြစ်သည်။ ထိုနေရာကို ရတနစင်္ကမန သတ္တာဟ ဟုခေါ်သည်။

ရတနာဃရ သတ္တာဟပြင်ဆင်

ဗောဓိပင်၏ အနောက်မြောက် ၁၀-လံ အကွာတွင် နတ်များဖန်ဆင်းပူဇော်သော ရတနာရွှေအိမ်ထက်၌ နယုန်လဆန်း (၆) ရက်နေ့မှ (၁၃)ရက်အထိ အဘိဓမ္မာတရားတော် ကို ဆင်ခြင်နေတော်မူသည်။ အဘိဓမ္မာ ရှေးဦး (၆)ကျမ်းကိုဆင်ခြင်ရာတွင် ရောင်ခြည်တော် ကွန့်မြူးခြင်း မရှိသေးပေ။ နောက်ဆုံး ပဌာန်းဒေသနာတော်ကြီးကို ဆင်ခြင်သုံးသပ်တော်မူသော အခါမှသာ ရောင်ခြည်တော် (၆)သွယ် ကွန့်မြူးကာ နတ်၊ဗြဟ္မာတို့သည်လည်း ခြေတော်ရင်းမှာ ဦးခိုက်ကြကုန်၏။

မဟာဗောဓိ စေတီတော်ကြီး၏ အနောက်မြောက် ပေ ၇၀ ခန့်တွင် နတ်တို့ ဖန်ဆင်းအပ်သော ရတနာဃရ ရွှေအိမ်၌ ပဋ္ဌာန်းကျမ်းကို သုံးသပ်လျက် ခုနစ်ရက် စံတော်မူခဲ့သည်။ ထိုနေရာကို ရတနဃရ သတ္တာဟ ဟုခေါ်သည်။ စတုတ္ထ သတ္တာဟ စံခဲ့သော ထိုနေရာတွင် ယခုအခါ အုတ်တိုက်စေတီငယ်တဆူ ရှိ၍ အနုပညာ လက်ရာမြောက်သော ထူပါကျောက်တိုင်များဖြင့် ဝန်းရံလျက်ရှိသည်။

အဇပါလသတ္တာဟပြင်ဆင်

ဗောဓိပင်၏ အရှေ့(၃၂)လံ အကွာမှာ ဖြစ်သည်။ နယုန်လဆန်း (၁၄)ရက်နေ့မှ နယုန်လပြည့်ကျော် (၅)ရက်အထိ (၇)ရက်ဖြစ်သည်။ မာရ်နတ်၏ သမီး (၃) ယောက် (တဏှာ၊ အရတီ၊ ရာဂါ)က ဘုရားရှင်ကို မိန်းမမာယာဖြင့် ဖြားယောင်းရန် ကြိုးစားခဲ့ကြပါသည်။ ထို ဆိတ်ကျောင်းညောင်ပင် မှာ ဟုန်ဟုန်က ပုဏ္ဏားက အဘယ်သူကို ဗြဟ္မာဏ မည်ပါသလဲ ဟု မေးလျှောက်သည်။ ဘုရားရှင် ဒီနေရာမှာပဲ သတ္တဝါတွေကို တရားဟောရန် စပြီး စီစဉ်ဆုံးဖြတ်တော်မူသည်။

မဟာဗောဓိ စေတီတော်ကြီး၏ အရှေ့မျက်နှာ ပေ ၇၀ ခန့်တွင် မြတ်စွာဘုရား သခင်သည် မာရ်နတ်သမီးတော် သုံးပါးနှင့် ဟုံဟုံက ပုဏ္ဏားတို့ကို ဆုံးမ၍ ခုနစ်ရက် သီတင်းသုံးတော်မူခဲ့သော အဇပါလ ဆိတ်ကျောင်း ညောင်ပင်ရှိခဲ့သည်။ ထိုနေရာတွင် ကျောက်စာ ဌာနက အထိမ်းအမှတ် စိုက်ထူထားသော ကျောက်တိုင်ရှိသည်။ ပဉ္စမ သတ္တာဟ စံခဲ့သော ထိုနေရာကို အဇပါလ သတ္တာဟ ဟုခေါ်သည်။

မုစလိန္ဒ သတ္တာဟပြင်ဆင်

ဗောဓိပင်၏ အရှေ့တောင်(၁၅)လံ အကွာမှာ နယုန်လပြည့်ကျော် (၆)ရက်နေ့မှ နယုန်လပြည့်ကျော် (၁၂)ရက်ထိ ဖြစ်သည်။ ပြောင်းရွေ့သီတင်းသုံးစဉ် အခါမဲ့ မိုးရွာခဲ့ပါသည်။ ထိုအခါ မုစလိန္ဒာအိုင် နဂါးမင်းသည် တန်ခိုးနှင့် ပါးပြင်းမိုးပြီး ရာသီဥတုဒဏ် ကာကွယ်ပူဇော်ခဲ့သည်။ နဂါးမင်းအား သတ္တဝါတွေကို မငြင်းဆဲရန်၊ ဒေါသကို ထိန်းရန် ၊ ငါ ဟူသော မာန်မာန ကို ခွာရန် ဆုံးမတော်မူပါသည်။

မဟာဗောဓိ စေတီတော်ကြီး၏ အရှေ့တောင်ဖက် ပေ ၁၇၀ ခန့်တွင် မုစလိန္ဒာအိုင် ရှိခဲ့ရာ ထိုအိုင်အနီး ကျည်းပင်ရင်း၌ ခုနစ်ရက်လုံး စံနေစဉ် မိုးကြီးစွေသဖြင့် မုစလိန္ဒ နဂါးမင်းက မိမိပါးပျဉ်းဖြင့်မိုး၍ ကိုယ်ကိုခွေလျက် ပလ္လင်ပြုကာ လှူဒါန်းခြင်းကို ချီးမြှောက် စံနေတော်မူခဲ့သည်။ ထိုနေရာကို အထိမ်းအမှတ်ပြုသော အဆောက်အအုံ မတွေ့ရသော်လည်း တစ်ခါက ရှိခဲ့ဖူးဟန်တူ၍ မြေအောက်မြုပ်နေဟန် ရှိကြောင်း အထောက်အထား အစအနများ တွေ့ရသည်။ ထိုသတ္တာဟကို မုစလိန္ဒ သတ္တာဟ ဟုခေါ်သည်။

ရာဇာယတန သတ္တာဟပြင်ဆင်

ဗောဓိပင်၏ တောင်ဘက်(၄၀)လံ အကွာ( ၁၁-လံ ဟု စာမှာရှိသော်လဲ ဗုဒ္ဓဂါယာ၌ လက်တွေ့အားဖြင့် (၄၀) လံ ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။) နယုန်လပြည့်ကျော် (၁၃)ရက်မှ ဝါဆိုလဆန်း ( ၄)ရက်နေ့ အထိ (၇) ရက် ပတ်လုံး သမာပတ် ဝင်စားသည်။ (၇) ရက်ပြည့်သည့် မနက်တွင် သိကြားမင်းက တဇုသီး ၊ တံပူတွေ ဆပ်ကပ်ပါသည်။ ကိုယ်လက်သန့်စင် အပေါ့ ၊ အလေးသွားပြီး (၄၉)ရက်တာ ပင်ပန်းခဲ့သမျှကို သည်းခံတော်မူပါသည်။ ထိုနေ့ ဘုရားရှင် အစာအာဟာရမှီဝဲရန် လိုအပ် နေချိန်တွင် မြန်မာနိုင်ငံ၊ ရာမညတိုင်း၊ ဥက္ကလာ ဇနပုဒ် နှင့် ပေါက္ကရဝတ္တီ ဇနပုဒ် တို့မှလာသော ကုန်သည်ညီနောင် (တဖုဿ၊ ဘလ္လိက)က မုန့်ကျစ်ဆုပ် ဆပ်ကပ်ပါသည်။ ကုန်သည်ညီနောင် ကပ်သည့်ဆွမ်းကို လက်ခံရန် စတုမဟာရာဇ် နတ်မင်းကြီး (၄)ပါးမှ သပိတ် (၄)လုံး တပြိုင်တည်းကပ်လှူကြရာ ဘုရားရှင်က အဓိဌာန်နဲ့ (၁)လုံးတည်းဖြစ်စေပြီး အလှူခံသည်။ ကုန်သည်ညီနောင် ကို သံဃာမရှိသေးသည့် အတွက် ဒွေဝါစိက သရဏဂုံ (၂)ပါးကိုပဲ ပေးသည်။ ဆံတော် (၈)ဆူ စွန့်တော်မူပါသည်။ ထိုဆံတော်များကို ရွှေတိဂုံစေတီတွင် ဌာပနာပြုသည်။^[၁]

မဟာဗောဓိ စေတီတော်ကြီး၏ တောင်ဖက် ပေ ၁၇၀ ခန့်တွင် ဘုရားရှင် သတ္တမသတ္တာဟ စံတော်မူခဲ့သော လင်းလွန်းပင်နေရာဖြစ်သည်။ ထိုနေရာတွင် ယခု အထိမ်းအမှတ် အုတ်တိုက်စေတီ ရှိသည်။ ထိုနေရာကို ရာဇာယတန သတ္တာဟဟု ခေါ်သည်။

ပစ္စုပ္ပန်ဘဝရဲ့ထွက်ပေါက်
ဝေလင်း(ဧရာဝတီ)
           သုံးဆယ့်တစ်ဘုံတည်း ဟူသော ဝဋ်အတွင်းမှ မလွတ်ကင်း သေးကြတဲ့ လူသားအားလုံးတို့သည် ဘဝရယ်,ခန္ဓာရယ်,ပစ္စည်းဥစ္စာရယ် လို့ ရရှိထားကြတဲ့အတွက် ဘေး အန္တရာယ် အသွယ်သွယ်များကို  တွေ့ကြုံနေကြရမည်မှာ မလွဲပေ။ ထိုသို့ တွေ့ကြုံလာတဲ့အခါ ဘဝရဲ့ ထွက်ပေါက်ရှိမှဖြစ်မယ်၊ ထွက်ပေါက် မရှိရင် နှောင်အိမ်တွင်းမှာ မိနေတဲ့ ငှက်ကလေးကဲ့သို့ ထွက်ပေါက်ကို ရှာမရဘဲ တလည်လည်နှင့် ဆင်းရဲ ဒုက္ခရောက်ကြမှာ အမှန်ပင် ဖြစ်ပါ တယ်။
          ကြုံတွေ့နိုင်တဲ့ ဘေးအန္တရာယ် များကတော့-
(၁)အသက်ရဲ့အန္တရာယ်
(၂)ပစ္စည်းဥစ္စာရဲ့အန္တရာယ်
(၃)အိမ်ထောင်ရေးအန္တရာယ်
(၄)အလိမ်အညာခံရတဲ့ အန္တရာယ်
(၅)ရူးသွပ်မေ့လျော့ခြင်းရဲ့ အန္တရာယ် တို့ ဖြစ်ပါတယ်။
          ဒီအန္တရာယ်များ တစ်ပါးပါး ကြုံတွေ့လာတဲ့အခါ ထွက်ပေါက်ရှာ နိုင်ဖို့အတွက် အခုကတည်းက ကြိုတင်ပြီး လွတ်မြောက်ရာ လွတ်မြောက်ကြောင်း ထွက်ပေါက်ကို ရှာထားရမှာဖြစ်ပါတယ်။
          ကိုယ့်ကို ညှဉ်းဆဲသတ်ဖြတ်မယ့် ရန်သူများနဲ့ တွေ့ကြုံပြီး အသက်ရဲ့ အန္တရာယ် ကြုံလာတဲ့အခါ သစ္စာ ဓိဋ္ဌာန်ပြုရပါမယ်။ ဘယ်လိုပြုရမှာ လဲဆိုရင် -

၁။       ပါဏာတိပါတာ ဝေရမဏိ သိက္ခာပဒံ သမာဒိ ယာမိ။
                   “ငါသည် ဤသိက္ခာပုဒ် ဆောက်တည်သည့်နေ့ကစ၍ လူဇာတ်ဖြစ်သော သူ၏အသက် လူဇာတ် မဟုတ်သော သတ္တဝါများ ရဲ့အသက်တို့ကို ညှဉ်းဆဲမှု မပြုတော့ ပါ။ ဤမှန်ကန်သော သစ္စာစကား ကြောင့် အသက်ရဲ့အန္တရာယ်မှ ကင်းဝေးပါစေ၊ လွတ်မြောက်ပါစေ၊ ကင်းဝေးလွတ်မြောက်ပါစေ”လို့ သစ္စာပြုရမယ်။ အဲဒီလို သစ္စာပြုနိုင် အောင်လည်း ဘဝရဲ့ထွက်ပေါက် ဖြစ်တဲ့ ပါဏာတိပါတသိက္ခာပုဒ်ကို ဆောက်တည်ထားရမယ်။
          မြတ်စွာဘုရားရှင်သည် အလောင်းတော် ငုံးမင်းဘဝတုန်းက မွေးကင်းစအရွယ် အတောင် မပေါက်သေးတဲ့အရွယ်မှာ တောမီး များ လောင်ကျွမ်းလာတဲ့အခါ သူဟာ သူတစ်ပါးတို့လို အတောင်နဲ့ ပျံသန်းမှု မပြုနိုင်တဲ့အတွက် ဘဝရဲ့ ထွက်ပေါက်ကို သစ္စာပြုပြီး ရှာခဲ့ရ တယ်။ လွတ်လည်း လွတ်မြောက်ခဲ့ တယ်။ အဲဒီလို သစ္စာပြုနိုင်အောင် လည်း ရှေးရှေးတုန်းက သူတစ်ပါး အသက်ကို သတ်ဖြတ်ခြင်းမှ ရှောင်ကြဉ်ပြီး သူတစ်ပါး အသက် ကယ်ခဲ့တဲ့ ပါရမီတော်တွေကို ဆည်းပူးခဲ့တဲ့ အတွက်ကြောင့် အသက်ဘေးမှ လွတ်မြောက်ရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။
          တစ်ဖန် မိမိမှာရှိတဲ့ ပစ္စည်းဥစ္စာ များဟာ ရန်သူမျိုးငါးပါးနဲ့ ဆက်ဆံ နေတဲ့အတွက် ရေဘေး, မီးဘေး, သားဆိုးသမီးဆိုးဘေး, မင်းဘေး, ခိုးသူဘေးတို့နဲ့ တွေ့ကြုံလာနိုင် တယ်။ ကြုံလာတဲ့အခါ ဘဝရဲ့ ထွက်ပေါက်ဆိုတာ လိုအပ်လာပါ တယ်။ ထွက်ပေါက်မရှိရင် ဥစ္စာ ပစ္စည်းတွေ ဆုံးရှုံးသွားနိုင်တယ်။ ကိုယ်ဆင်းရဲ စိတ်ဆင်းရဲတွေ ကြုံရတတ်တယ်။ ဒါဖြင့် ထွက်ပေါက် ကို ဘယ်လိုရှာမလဲ။

၂။       အဒိန္နာဒါနာ ဝေရမဏိ သိက္ခာပဒံ သမာဒိယာမိ
          “ငါသည် ဤသိက္ခာပုဒ် ဆောက်တည်တဲ့ နေ့မှစပြီး သူတစ်ပါး ပစ္စည်းဥစ္စာတွေကို ပိုင်ရှင် မသိဘဲ မယူလိုပါ။ ငါ ရစရာရှိတာ များကိုလည်း ငါယူလိုက်ပါက သူတစ်ပါးဘဝ ပျက်သွားနိုင်တယ် ဆိုရင် မယူသေးဘဲ စောင့်ဆိုင်းနေပါ မည်။ ဤမှန်ကန်သော သစ္စာစကား ကြောင့် ငါ၏ဥစ္စာပျက်ခြင်း၊ဘဝပျက် ခြင်းမှကင်းဝေးပါစေ။  လွတ်မြောက် ပါစေ။ ကင်းဝေးလွတ်မြောက်ပါစေ” လို့ သစ္စာပြုရမယ်။ သစ္စာပြုနိုင် အောင်လည်း ဘဝရဲ့ ထွက်ပေါက် ဖြစ်တဲ့ အဒိန္နာဒါနသိက္ခာပုဒ်ကို ဆောက်တည်ထားပြီး သူတစ်ပါး ပစ္စည်းဥစ္စာတို့ကို မတရား ရလိုမှုမှ ရှောင်ကြဉ်ရမယ်။ ခေတ်နဲ့ နှိုင်းယှဉ် ပြရမယ်ဆိုရင် တချို့ ငွေတိုးချေးစား တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်များ ခြံမြေအပေါင်ပေး ရခြင်း၊ ရွှေပေါင်ပေးထားရခြင်းများ ရှိကြပါတယ်။ မိမိချေးထားတဲ့ ငွေများ ပြန်မဆပ်နိုင်တဲ့အခါမှာ ခြံ သိမ်းယူခြင်း၊ အပေါင်ပေးထားတာ ကို အဆုံးထားခြင်းများ ပြုလုပ်တော့ မယ်ဆိုရင် ငါ ဒါတွေယူလိုက်တဲ့အခါ သူ့ဘဝ ဘယ်လို ဖြစ်သွားနိုင်သလဲ ဘဝပျက်သွားနိုင်သလား၊ဒါမှမဟုတ် ဘဝကို ဆက်လက်ရပ်တည်နိုင် သလား အခြေအနေကို သုံးသပ် ရမယ်။ အကယ်၍ ဘဝပျက်သွား နိုင်တယ်ဆိုရင် မသိမ်းပါနဲ့ဦး။ ခဏ စောင့်ပေးပါ၊အတတ်နိုင်ဆုံး ပြန်ဆပ် နိုင်သည့်တိုင် စောင့်ပေးပါ။ အဲဒီလို ပါရမီတွေကို ဆည်းပူးပြီး ဘဝရဲ့ ထွက်ပေါက်ကို ရှာထားရမယ်။
          ဒါမှသာ မိမိပစ္စည်းဥစ္စာများ ပျက်စီးရန် အကျဉ်းအကျပ်ကြုံလာ ခဲ့ရင် ကိုယ်ပြုခဲ့တဲ့ ဆည်းပူးခဲ့တဲ့ ပါရမီတွေနဲ့ သစ္စာပြုလို့ ရမယ်။ သာဓကနဲ့ပြရရင် ရှေးအခါက ဇောတိကသူဌေးကြီးဟာ အခုလို ပါရမီတွေကို ဘဝအဆက်ဆက်က ဆည်းပူးခဲ့တဲ့အတွက် အဇာတသတ် မင်းက သူ့စည်းစိမ်ဥစ္စာတွေကို သိမ်းပိုက်ဖို့ဆိုပြီး စစ်တပ်ကြီးချီကာ သွားရောက်တိုက်ခိုက်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မရရှိခဲ့ပါဘူး။
          ဘာကြောင့်လဲ။ ဇောတိကရဲ့ ပါရမီကြောင့်ပါ။
          နောက်တော့ ဇောတိကသူဌေး ဥပုသ်ကျောင်းက ပြန်လာတာနဲ့ လမ်းမှာဆုံတော့ အဇာတသတ်က အပြစ်ဆိုတယ်။ သင်က ခုမှ သူတော်ကောင်းယောင် မဆောင်နဲ့၊ သင့်ပစ္စည်းတွေကို ငါ သွားသိမ်းတုန်း က သင်က ငါ့ကို စစ်တပ်များစွာနဲ့ ပြန်ခုခံခဲ့တယ်လို့ စွပ်စွဲတဲ့အခါ ဇောတိကသူဌေးကြီးက “အသင် မင်းကြီး မဟုတ်ပါဘူး။ ကျွန်တော်မျိုး ရဲ့ပါရမီကြောင့်ပါ၊ ကျွန်တော်မျိုးရဲ့ ပစ္စည်းဥစ္စာကို ကိုယ်တိုင်မပေးဘဲနဲ့ ဘယ်သူကမှ သိမ်းပိုက်လို့ လုယူလို့ မရပါဘူး”ဟုဆိုကာ အသင်မင်းကြီး ကို လက်တွေ့ပြမယ်ဆိုပြီး သူ့ရဲ့ လက်မှာ စွပ်ထားတဲ့နဝရတ်လက်စွပ် တွေကို လက်တွေ့ ချွတ်ယူခိုင်းပါ တယ်။ ချွတ်ယူလို့ မရပါဘူး။ ဒါဟာ ဇောတိကသူဌေးရဲ့ သူတစ်ပါးအပေါ် မှာ ငဲ့ညှာခဲ့တဲ့ ဆည်းပူးခဲ့တဲ့ ပါရမီ တော်တွေကြောင့်ပါ။
          သုံးနံပါတ်က အိမ်ထောင်ရေး အန္တရာယ်ပါ။ မိမိက မိမိအိမ်သူ အိမ်သားအပေါ်မှာ ဘယ်လောက်ပဲ ကောင်းကောင်း တစ်ဘက်က အကောင်းမမြင်နိုင်ဘဲ အပြစ်သာ မြင်ပြီးအိမ်ထောင်ရေးကမောက်ကမ ဖြစ်လာအောင် လုပ်လာတတ်တယ်။ သူတစ်ပါးကလည်း ဝင်ရောက် သပ်လျှိုတတ်တယ်။ အဲဒီလို အိမ်ထောင်အရေး အခက်အခဲကြုံ လာရင် ဘယ်လို ထွက်ပေါက် ရှာ မလဲဆိုတော့ -

၃။       ကာမေသုမိစ္ဆာစာရာ
          ဝေရမဏိ သိက္ခာပဒံ
          သမာ ဒိယာမိ။
          “ငါသည် ဤသိက္ခာပုဒ် ဆောက်တည်တဲ့နေ့ကစပြီး သူတစ်ပါးအိမ်ထောင်ရေးပျက်ပြားမယ့် အမှုတွေကို မပြုတော့ပါ၊ မပြော တော့ပါ၊ မကြံတော့ပါ။ ဤမှန်ကန် သော သစ္စာစကားကြောင့် ငါရဲ့ အိမ်ထောင်ရေး အန္တရာယ်မှ ကင်းဝေးပါစေ၊လွတ်မြောက်ပါစေ၊ ကင်းဝေးလွတ်မြောက်ပါစေ”ဟု သစ္စာဓိဋ္ဌာန်ပြုရမယ်။ အဲဒီလို သစ္စာ ပြုနိုင်အောင်လည်း ဘဝရဲ့ ထွက်ပေါက်ဖြစ်တဲ့ ကာမေသု မိစ္ဆာစာရသိက္ခာပုဒ်ကို ဆောက်တည် ထားရမယ်။ ဒါမှသာ သစ္စာပြုလို့ရ မယ်။
          လောကမှာ အချို့သူတွေဟာ သူတစ်ပါး အိမ်ထောင်ရေးပျက်ပြား အောင် ဟိုကစကား ဒီပို့၊ ဒီကစကား ဟိုပို့နဲ့ အမျိုးမျိုး သွေးထိုးစကားများ ဆိုလာတတ်ကြတယ်။ အဲဒီအခါမှာ တစ်ယောက်အပေါ်မှာ တစ်ယောက် အထင်အမြင်တွေလွဲပြီး ကမောက် ကမ ဖြစ်လာတတ်တယ်။ အိမ်ထောင်ရေးအန္တရာယ် မဖြစ် အောင်ကြိုတင်ပြီး ဘဝရဲ့ထွက်ပေါက် ရှာထားရမယ်။
          လေးနံပါတ်က  အလိမ်အညာ ခံရတဲ့ အန္တရာယ်။ သူတစ်ပါး ကုန်းတိုက်လို့ မိမိ ဘဝပျက်ရတဲ့ အန္တရာယ်များလည်း ကြုံလာတတ် တယ်။အချို့ရုံးသူရုံးသားများဆိုရင် မိမိက အလုပ်အပေါ်မှာ သစ္စာရှိရှိနဲ့ တာဝန်ကျေအောင် ထမ်းဆောင်နေ သော်လည်း တစ်ဘက်က မိမိ ရာထူးကြီးတာ အထက်လူကြီးများ က ချစ်ခင်နေတာကို မနာလို ဝန်တို စိတ်တွေနဲ့ မဟုတ်တာကို အဟုတ် လုပ်ပြီး ပုံကြီးချဲ့ကာ ကုန်းစကားနဲ့ မုန်းသွားအောင် ဆိုလာတတ်တဲ့ အတွက် ဘဝပျက်သွားတာမျိုး လည်း ရှိတတ်ပါတယ်။
          ဘယ်သူမပြု မိမိမှုဆိုသလို တစ်ချိန်ချိန်က မိမိကိုယ်တိုင် သူတစ်ပါး ဘဝပျက်သွားလောက် အောင် လိမ်ခဲ့တာတွေ ညာခဲ့တာ တွေ ရှိကောင်းရှိပါလိမ့်မယ်။ အဲဒီ မိမိပြုခဲ့တဲ့ အကုသိုလ်ကံတွေက မိမိကို တစ်ဖန် ပြန်အကျိုးပေးနေ တယ်လို့ သတိသံဝေဂယူပြီး အခက် အခဲက ကျော်လွှားနိုင်အောင် ဘဝထွက်ပေါက်ကို ရှာထားရမယ်။ ဘယ်လိုရှာမလဲ -

၄။       မုသာဝါဒါ ဝေရမဏိ သိက္ခာပဒံ သမာဒိယာမိ
          “ငါသည် ဤသိက္ခာပုဒ်တော် ကို စောင့်ထိန်းသည့် နေ့မှစပြီး သူတစ်ပါး ဘဝပျက်နိုင်လောက်တဲ့ လိမ်ညာမှုတွေကို မပြုတော့ပါ၊ မပြောတော့ပါ၊ မကြံတော့ပါ။ ဤ မှန်ကန်တဲ့ သစ္စာစကားကြောင့် ငါ့ကို သူတစ်ပါး လိမ်ညာမှုတို့က ကင်းဝေး ပါစေ၊ လွတ်မြောက်ပါစေ၊ ကင်းဝေး လွတ်မြောက်ပါစေ”လို့ သစ္စာပြုရ မယ်။ သစ္စာပြုနိုင်အောင်လည်း မုသာဝါဒသိက္ခာပုဒ်ကို စောင့်ထိန်း ထားရမယ်။
          မြတ်စွာဘုရားရှင်ကို စိဥ္ဇမာန မိန်းမယုတ်က သူနဲ့ရတဲ့ ကိုယ်ဝန် ပါလို့ သူ့ဗိုက်မှာ ပျဉ်ချပ်စည်းပြီး         ကိုးကွယ်နေကြသူတွေကို ထင်ယောင်ထင်မှား ဖြစ်လာအောင် စွပ်စွဲလာပါတယ်။ ဒီအခါမှာ ဘဝ အဆက်ဆက်က မုသာဝါဒသိက္ခာပုဒ် ကို စောင့်ထိန်းလာတဲ့ ပါရမီတော် တွေကြောင့် ထိုအခက်အခဲကို ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့တွက် သိကြားမင်း ကိုယ်တိုင် ဝင်ရောက်ဖြေရှင်းပေး ခဲ့တာကြောင့် သူတစ်ပါးစွပ်စွဲ လိမ်ညာခြင်းတို့က ကင်းဝေးသွား ခဲ့ရပါတယ်။
          နောက်ဆုံးက ယစ်မူးမေ့လျော့ တဲ့ အန္တရာယ်ပါ။ ဒါကလည်း လောကမှာ များစွာ ကြုံတွေ့တတ် ကြပါတယ်။ ယစ်မူးမေ့လျော့ဆိုတဲ့ စကားမှာ ယစ်တာရယ်၊ မူးတာရယ်၊ မေ့လျော့တာရယ်လို့ အပိုင်း သုံးပိုင်း ရှိပါတယ်။ အဲဒီမှာ သူတစ်ပါးကို ယစ်စေမယ့် မူးစေမယ့် မေ့လျော့စေ မယ့် အလုပ်တွေကို ရှောင်ကြဉ်ရ မယ်။ ဥပမာ မိမိက အရက်နဲ့ အကျိုးပေးလို့ အရက် ရောင်းမယ်၊ ဘိန်းနဲ့အကျိုးပေးလို့ ဘိန်းရောင်း မယ် ဆိုပါစို့။ မိမိရောင်းလိုက်တဲ့ အရက်တို့ ဘိန်းတို့ကို သောက်သုံး ကြတဲ့သူတွေဟာ ဘာဖြစ်လာမလဲ၊ ယစ်လာမယ်၊ မူးလာမယ်၊ မေ့လျော့ လာမယ်ဆိုရင် ကံမြောက်ပြီး “ကိုယ်ပြုသည့် ကံ ကိုယ့်ထံပြန်” ဆိုသလို တစ်နေ့နေ့ တစ်ချိန်ချိန်မှာ ပြန်ခံရမှာပါပဲ။
          တချို့ဆိုရင် အမေ့အလျော့တွေ ထူလာတယ်။ အလုပ်လုပ်ရင် မှားမှားယွင်းယွင်းတွေ ဖြစ်လာတတ် တယ်။ အယောင်ယောင်အမှားမှား တွေ ဖြစ်လာတတ်တယ်။ ဒါဟာ မိမိကံက အကျိုးပေးနေတာပါ။ အဲဒီလိုဖြစ်လာခဲ့ရင် ဘဝရဲ့ ထွက်ပေါက်ကို ဘယ်လိုရှာမလဲ။ လွတ်မြောက်အောင် ဘယ်လိုလုပ် မလဲဆိုတော့-

၅။သုရာမေရယမဇ္ဇပမာဒဋ္ဌာနာ ဝေရမဏိသိက္ခာ ပဒံ သမာဒိယာမိ။
          “ငါသည် သိက္ခာပုဒ်တော်ကို စောင့်ထိန်းသည့်နေ့မှစပြီး သူတစ်ပါး တို့ ယစ်မူးမေ့လျော့စေမယ့်အရာ တွေကို မပြုတော့ပါ၊ မပြောတော့ပါ၊ မကြံစည်တော့ပါ”လို့ သစ္စာပြုရမယ်။ သစ္စာပြုနိုင်အောင် သုရာမေရယ သိက္ခာပုဒ်တော်ကို ဆောက်တည် ထားရမယ်။ ဒါမှသာ ဘဝရဲ့ ထွက်ပေါက်ကို ရပြီး စိတ်ချမ်းသာမှု၊ ကိုယ်ချမ်းသာမှု ရနိုင်မှာဖြစ်ပါတယ်။
          ဤဆောင်းပါး ဖတ်ရှုရသော သူအပေါင်းတို့သည်  ပြဆိုလမ်းညွှန် ခဲ့တဲ့အတိုင်း ဘဝရဲ့ထွက်ပေါက်ကို ရှာနိုင်ကြပါစေ၊ ရှာတဲ့အတိုင်းလည်း လွတ်မြောက်နိုင်ကြပါစေလို့ ဆုတောင်းရင်းဖြင့်  . .... . .

ဝေလင်း (ဧရာဝတီ)

ခန္တီစစ်ရင် ပါရမီဖြစ်မယ်

ဖထီး၏ ခြံဝင်းထဲဝင်လိုက်သည်နှင့် အိမ်ကြီးနောက်ဘေးရှိ အဆောင်ကလေးထဲက ထွက် ပေါ်နေသော ခွေးကြီးတွေရဲ့ အစာလုရင်း မာန်ဖီသံ၊ ခွေးပေါက်စတွေရဲ့ တကိန်ကိန်အော်သံ တွေက ကြု ဆိုနေပါသည်။ အိမ်အပေါ်ထပ် ဝရံတာမှာလည်း ကြောင်ကြီး ကြောင်ငယ် မိသားစုတစ်သိုက်၏ တညောင်ညောင် အော်ဟစ်အစာ တောင်းသံတွေ ဆူညံလျက်နေ၏။
          ဖထီးအောင်လှ ဘယ်ရောက်နေပါလိမ့်ဟု ကြည့်လိုက်သောအခါ
          “ဟို ခွေးပေါက်စ၊ ကိုယ့်နေရာ မှာ မစားဘဲ သူများပန်းကန်ပြားကို ဝင်လုရသလား၊ နင်က အတော့်ကို ဗိုလ်ကျချင်တယ်။ ကဲ မှတ်ကရော့”ဟုဆိုကာ လက်ထဲက တုတ်ဖြင့် ခွေးပေါက်စ၏ တင်ပါးကို တစ်ချက် ဆော်၏။ ခွေးပေါက်စလည်း တကိန်ကိန်အော်ကာ သူ၏ အစာခွက်ရှိရာသို့ ပြေး၏။ ပန်းကန်ပြားကို ခြေဖြင့် နင်း၍ မှောက်နေသော ခွေးပေါက်စကိုလည်း တစ်ချက်ဆော်၍ “နင့် အတွက် ခွဲတမ်းကုန်ပြီ” ဟု အမိန့်ထုတ်လိုက်၏။ ဤသို့နှယ် ခွေးတစ်အုပ်ကို တုတ်စာလည်းကျွေး၊ အစာလည်း ကျွေးလိုက်သဖြင့် ခွေးအုပ်စု ငြိမ်လေပြီ။ ဖထီးတာဝန်တော့ မပြီးသေးချေ။
          အိမ်ပေါ်က ကြောင်များအတွက် စီမံပြန်သည်။ လုယက်စား သောကြောင်ကြီးများကို တုတ်သံ တဖြန်းဖြန်းပေးကာ ခြောက်လှန့်လိုက်၏။ ကြောင်တွေ စုံ မစုံကို လက်ညှိုးလေး ထိုးကာ ထိုးကာနှင့် ရေတွက်ရင်း “ငါက ခန္တီပါရမီအတွက် သည်းခံပြုစုသလောက် နင်တို့က အတော့်ကို ဆိုးလွန်းတယ်”ဟု နှုတ်က အမန်းအမှုတ်လုပ်၊ တုတ်ကိုသိမ်း၊ အစာပုံးကိုချိတ်၊ ခြံတံခါးကို ပိတ်ခဲ့ပြီးနောက်...
          “ကဲ ဆရာရေ ထိုင်ဗျ၊တိရစ္ဆာန် လေးတွေကို မနက်စာကျွေးလို့ ပြီးပါပြီ။ ဥပုသ်နေ့ ဆရာလာမယ်ဆိုလို့ မျှော်နေတာ”
          “ခွေးတွေ ကြောင်တွေက များလှချည့်လား ဖထီးရ”
          “ဟုတ်တယ်ဆရာ၊ ဟိုခွေးမ မိနီ၊ ငယ်ငယ်တုန်းက လမ်းဘေးမှာ တွေ့ခဲ့တာ။ သူ့ဘေးမှာ ကား တိုက် ပြီး မရှုမလှသေနေတဲ့ သူ့ အမေ ခွေးအိုမကြီးပေါ့။ မအေသေလေး သနားပါတယ်ဆိုပြီး အိမ်ခေါ်လာတာ။ သူကစပြီး ပေါက်ဖွားလာတဲ့ မျိုးဆက်သစ် မျိုးဆက်ရင့် မိသားစု ကြီး ဖြစ်လာတာ။ ကြောင်တွေလည်း ထိုနည်းလည်းကောင်းပါ ဆရာ။ သနားခြင်း သမုဒယနဲ့ ယုယလိုက် တော့ မြင်တဲ့အတိုင်းပါပဲဗျာ။ တိရစ္ဆာန်လေးတွေဆိုပြီး ပစ်စလက်ခတ်မထားပါဘူး။ သူ့အချိန်နဲ့ သူစား၊ ကိုယ့်နေရာမှာကိုယ်စား၊ ကျွေးတာကို လုမစားရဘူး။စည်းကမ်းတကျပါဆရာ။ ဒီလို သည်းခံ ပြီးလုပ်တော့ ခန္တီပါရမီ ဖြစ်တာပေါ့”
          “အလိုဗျာ ဖထီးစည်းကမ်းတွေကို ခွေးတွေ ကြောင်တွေက နားလည်ကြသလား”
          “စည်းကမ်းကို နားလည်သလား၊ မလည်ဘူးလားဆိုတာတော့ မသိပါဘူး။ ခေါ်တဲ့အချိန် မလာလို့ ကတော့ တုတ်ကသူတို့ဆီ သွားလိုက်တာပဲ}}
          “အမလေးဗျာ ဒီအတိုင်းဆိုရင် ဖထီးလုပ်ရပ်က စည်းကမ်း ပြည့်ဝသော ခန္တီပါရမီဖြစ်နေပြီ”
          “သည်းခံရင် ခန္တီပါရမီဖြစ်ရောပေါ့ဆရာ၊ ဟုတ်တယ်မို့လား”
          “ဖထီး ခန္တီက ငါထားသလိုနေ၊ ငါကျွေးတဲ့အချိန်စား၊ဘာဘာညာညာ စည်းကမ်းတွေ လိုက်နာမှ သည်းခံ ကျွေးမွေးစောင့်ရှောက်တာကိုး။ ခွေးသဘာဝ အစာခွက်လုတာနဲ့ တင် တုတ်တဝင့်ဝင့် လုပ်နေတာက အစားတစ်လုတ်၊ တုတ်တစ်ချက် ဆိုရမလိုဖြစ်နေပြီ။ ခန္တီပါရမီဖြစ်စေချင်ရင် ခြွင်းချက်မထားပါနဲ့။ အရာရာကို သည်းခံရမှာ။ ကိုယ့်ဘက်က မကြည့်ဘဲ လိုအပ်သူဖြစ်စေ၊ အခွင့် အရေးရတုန်း တောင်းဆိုသူပင်ဖြစ်စေ သူတို့ အလိုဆန္ဒကို သည်းခံ ဖြည့်ဆည်းပေးရမှာ။ အဲဒါမှ ပါရမီ မြောက်တဲ့ ခန္တီဖြစ်မှာ”
          “ဆရာရေ သူတို့ကို ကျွေးမွေး ပြုစုရတာ ဖထီး မတွန့်တိုပါဘူး။ တစ်နေ့ တစ်သောင်းဆိုတဲ့ ငွေက ဖထီးအတွက် လက်ဖက်ရည်ဆိုင် ထိုင်တာ၊ ကွမ်းစား၊ ဆေးသောက် ကျပျောက်သလောက်ပဲ ရှိပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဖထီးက စည်းကမ်းသမား ဆိုတော့ သူတို့တစ်တွေ ကျန်းမာအောင်၊ သန့်ရှင်းအောင် လိုအပ်သလို စည်းကမ်းလေးတွေနဲ့ ထိန်းတာပါ”
          “ဟုတ်ပါပြီ၊ စည်းကမ်းရှိတာ ကောင်းပါတယ်။ လက်တွေ့မှာ တိရစ္ဆာန်မဆိုထားနဲ့ လူတွေတောင် ကိုယ့်လိုဘ ကိုယ့်ဆန္ဒကိုပဲ ရှေ့တန်း တင်နေကြတာဗျ။ လူတွေရဲ့ အလို ဆန္ဒဆိုတာကလည်း ဖြည့်ပေးလို့ ပြည့်ရိုးထုံးစံမဟုတ်ပါဘူး။ အဲဒါ ကြောင့် ငါ့စည်းကမ်းကို လိုက်နာရ မယ်၊ ဘယ်လိုနေ ဘယ်လိုစားမှ လှူမယ်လို့ နှလုံးမသွင်းရပါဘူး။ တချို့ဆိုရင် ဒုက္ခသည် အထောက် အပံ့ခွဲတမ်းကို အိမ်ရှိလူကုန် တန်း စီတိုး အရယူပြီး ပြန်ရောင်းကြတာ။ ဒီလိုဆို မလှူပါဘူးလုပ်လို့ မရဘူး။ ဒါနပါရမီ ခန္တီပါရမီမြောက်အောင် လှူချင်ပါတယ်ဆိုရင် ခြွင်းချက်တွေ မပါပါစေနဲ့။ ကိုယ့်ဘက်က ကြိုတင် စည်းကမ်းကန့်သတ်ချက်တွေ ဖယ် လိုက်ပါ ဖထီးရေ့”
“ဒါဆိုလည်း လုပ်မယ့်လုပ်ရင် ပါရမီမြောက်တဲ့ ခန္တီကုသိုလ်ပဲ လုပ်ချင်ပါတယ်။ နည်းလမ်းလေးပြပါဦး ဆရာ”
          “အေးဗျာ ခန္တီပါရမီဖြည့်ရမယ့် နည်းက မြတ်ဗုဒ္ဓကျင့်တဲ့ လမ်းကြောင်းအတိုင်း လိုက်ပြီး လုပ်ရမှာ ပေါ့ ဖထီးရ”
          “ဟုတ်ပါ့မလားဆရာ၊ ဘုရား လုပ်ခဲ့သလို လုပ်ရင် ပြောစရာ ဆိုစရာများဖြစ်နေမလား”
          “အဲဒါခက်နေတာ။ ဘုရားဆု ပန်တဲ့သူမှပဲ ပါရမီဆယ်ပါးဖြည့်ရတော့မလို၊ အရိမေတ္တေယျဘုရားရဲ့ လက်ယာတော်ရံဆုကြီးပန် ပုဂ္ဂိုလ်မှပဲ ပါရမီအလုပ်ကို လုပ်ရတော့မလို ယူဆပြောဆိုတာကိုက နှလုံးသွင်း မှားနေပါတယ်။ ပါရမီဆယ်ပါး အလုပ်ဟာ မြတ်ဗုဒ္ဓညွှန်ပြထားတဲ့ ဓမ္မလမ်းစဉ်ပါ ဖထီးရ၊ ဓမ္မကို လူတိုင်းကျင့်သုံးနိုင်ပါတယ်။ သာမန် စားသောက်ဖွယ်ရာ၊ အဝတ်အထည် တွေကအစ ပစ္စည်းဥစ္စာများစွာ၊ ရာထူးအာဏာတွေပါမကျန် ရေပြည့်အိုးကို သွန်မှောက်သလို လှူဒါန်း ရင် ဓနပရိစ္စာဂအလှူ၊ သားသမီး တွေပါ စွန့်လှူရင် ပုတ္တပရိစ္စာဂအလှူ၊ ချစ်ဇနီးကိုပါ လှူလိုက်ရင်တော့ ဘရိယပရိစ္စာဂ အလှူဖြစ်မယ်။ ဒီဒါနအလှူအားလုံးက ဒါန မူလပါရမီပဲရှိသေးတယ်။ ဖထီး         ပိုင်တဲ့ ခြေ၊လက်၊နှလုံး၊ကျောက်ကပ်၊ မျက်ကြည်လွှာတွေ ထုတ်လှူရင် အင်္ဂပရိစ္စာဂအလှူဖြစ်လို့ ဒါနဥပ ပါရမီဖြစ်ပြီး ဒီထက်မက ဖထီး အသက်ပါ ပေးလှူရင် ဇီဝိတ ပရိစ္စာဂအလှူ အင်္ဂါရပ်နဲ့ကိုက်ညီလို့ ဒါနပရမတ္ထပါရမီ ကုသိုလ်ထူးကို ဆည်းပူးလိုက်ရပြီလို့ မှတ်ယူပါ ဖထီးရေ။ ဒီခေတ်မှာ သွေး၊ နှလုံး ကျောက်ကပ်၊ မျက်ကြည်လွှာဆိုတာ အလှူခံပုဂ္ဂိုလ်မရှားသလို လှူသူတွေလည်း ရှိပါတယ်။ ရောင်းစား တာမဟုတ်ဘဲ နိဗ္ဗာန်ကို ရည်မှန်းပြီး လွတ်လွတ်ကျွတ်ကျွတ် လှူဒါန်းတာမျိုးဖြစ်ဖို့တော့ လိုအပ်ပါတယ်”
          “ဟုတ်ပါပြီ ဆရာ၊ ဖထီးတို့က ဘယ်လောက်အထိ ကျင့်ဖို့လိုအပ်ပါသလဲ၊ တိရစ္ဆာန်လေး တွေကို ကျွေး မွေးစောင့်ရှောက်ရင်း ဒါနပါရမီလေး ပျိုးထောင်တာပါလို့ စပ်မိလို့ ပြောတဲ့အခါ တန်ရာတန်ရာ မပြောဘူးလို့ မေးငေါ့ကြတယ်ဆရာ”
          “မသိလို့ ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ တစ်ခေတ်တစ်ခါကဆိုရင်လည်း  သောတာပန်ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို တောင် မရေးရဲ မပြောရဲတဲ့ အဖြစ်မျိုးဗျ။ ကျင့်ရမယ့် ဓမ္မနဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်နဲ့ကို ကွဲကွဲပြားပြား ခွဲခြားပြီး မသိကြ တာပါ။ ဖထီးစွမ်းအားရှိသလောက် ကျင့်နိုင်ပါတယ်။ သူတစ်ပါးရဲ့ အပြောမှာတင် အသိဉာဏ် ရပ်မနေ ပါနဲ့။
          မြတ်ဗုဒ္ဓဟာ ပါရမီဆယ်ပါး ဓမ္မလမ်းကြောင်းကို ဘုရားဖြစ်မှ ဖြည့် ကျင့်တာမဟုတ်ပါဘူး။ ပုထုဇဉ်ဘဝ တွေမှာ ဖြည့်ကျင့်ခဲ့တာပါ။ ဓမ္မကို ကျင့်ကြံဖို့ ပါရမီဆယ်ပါးကို ဖြည့်ဆည်းဖို့အတွက် သူဌေး၊ ရှင်ဘုရင် ဖြစ်ရမယ်။ ဘယ်ပါရမီကိုတော့ ဘုရားဆုပန်ပုဂ္ဂိုလ်ဖြည့်ရမယ်လို့ ပုဂ္ဂိုလ်ခွဲခြား မထားပါဘူး။ ပါရမီဆယ် ပါး၊ မူလပါရမီ၊ ဥပပါရမီ၊ ပရမတ္ထ ပါရမီဆိုပြီး ဓမ္မလှေကားထောင်ပြ ထားတာပါ။ အစွမ်းအစရှိတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တိုင်း တက်နိုင်ပါတယ်။ ဖြည့်ဆည်းနိုင်ပါတယ်။
          အဲဒါကြောင့် ဘုရားအလောင်း တွေလို အသက်ကို စွန့်လှူတဲ့ ပရမတ္ထပါရမီမျိုး မမြောက်သည့်တိုင်အောင် စားဝတ်နေရေးအထောက် အပံ့ဒါနအလှူ၊ ကိုယ်ပိုင်ကိုယ်ဆိုင် ဖြစ်တဲ့ အများလည်း လက်တွေ့ လှူနေကြတဲ့ သွေးအလှူ၊ ကျောက်ကပ် အလှူ၊ နှလုံး၊ မျက်ကြည်လွှာ အစ ရှိတဲ့ ကိုယ်အင်္ဂါအလှူတွေကို အခွင့်သာလို့ လှူဒါန်းတဲ့အခါ ဒါနမူလ ပါရမီ၊ ဒါနဥပပါရမီမြောက်အောင် နိဗ္ဗာန်ကို ရည်မှန်းပြီးလှူဖို့သာ လိုပါတယ်}}
          “ဒီလိုဆိုတော့လည်း ပါရမီ အလုပ်က အားရစရာကြီး။ ဖထီး လုပ်နေတဲ့ ခန္တီပါရမီကိုလည်း စိစစ်ပြပါဦးဆရာ၊ သဒ္ဓါတရားတွေ ထက်သန်လာလို့ပါ”
          “ခန္တီက အဓိပ္ပာယ် အလွန် ကျယ်ပြန့်ပါတယ်။ အရာဌာနကို လိုက်ပြီး ဖွင့်ဆိုထားတဲ့ အဓိပ္ပာယ် တွေလည်း အများအပြားပါပဲ။ ပါရမီ ဆယ်ပါးဖြည့်ကျင့်ရာမှာ ဖထီးလုပ် နေတဲ့ ခန္တီပါရမီက အဓိက ခေါင်း ကိုင်ပါရမီလို့ မှတ်ယူပါ။ သည်းခံမှု ခန္တီသာမပါရင် ဒါနလည်း မမြောက်၊ သီလလည်း မထိန်းနိုင်၊ ဝီရိယတွေ လည်း ပျက်ပြားပြီး ပါရမီကျင့်စဉ် တစ်ခုလုံး လမ်းဆုံးမရောက်ဘဲ ပျက် စီးသွားနိုင်တယ်။
          အဲဒါကြောင့် အဘိဓမ္မာဆရာ ကြီးဦးကျော်ထွတ်က ခန္တီရဲ့အဓိပ္ပာယ်ကို အရာရာမှာ ပညာနဲ့ဆင်ခြင်ပြီး သည်းခံခြင်းလို့ ဖွင့်ဆိုပါတယ်။ ဆရာကြီးရည်ညွှန်းတဲ့ အရာရာဆို တာ ဗဟိဒ္ဓပြင်ပကိစ္စတွေကို သည်းခံခြင်း၊ တိတိက္ခခန္တီနဲ့ အဇ္စျတ္တိက အတွင်းကိစ္စတွေကို သည်းခံခြင်း အဓိဝါသနခန္တီတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။ အရာရာကိုသည်းခံပြီး ဆောင်ရွက်ရင် ပါရမီဆယ်ပါးဖြည့်ကျင့်တဲ့      အလုပ် အောင်မြင်ပါတယ်”
          “ဖထီးစွမ်းအား ရှိသလောက် ပြုစုနေတဲ့ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာဝနာ ကုသိုလ်တွေမှာ ခန္တီပါတယ်ပေါ့”
          “ပါ ပါတယ်ဗျာ၊ စားဖွယ် သောက်ဖွယ် အာဟာရဒါနလေး လုပ်နိုင်ဖို့အတွက် အသုံးစရိတ်ကို ချွေတာရတယ်။ တစ်နေ့သုံးကြိမ် လက်ဖက်ရည်ဆိုင်ထိုင်တာ လျှော့ပြီး တစ်ကြိမ်ပဲထိုင်တော့ နှစ်ထောင် လောက်ပိုလာတယ်မဟုတ်လား”
          “ဟုတ်လိုက်လေ ဆရာ၊ ကိုယ် ကြိုက်လှချည့်ဆိုတဲ့ လက်ဖက်ရည်ကို သည်းခံပြီး နှစ်ခွက်စာလျှော့၊ တစ်ခွက်ပဲသောက်တာရယ်၊ တခြား စရိတ်တွေ လျှော့တာရယ်ကြောင့် ခုလို ဒါနလေးတွေ လုပ်နိုင်တာပါ”
          “သီလ စောင့်ထိန်းရာမှာလည်း သည်းခံခြင်း ခန္တီလိုအပ်တယ်။ လက်ဖက်ရည်တစ်ခွက်၊ ထမင်းတစ်နပ်စာအတွက် ဆာလောင်မှုကို သည်းခံပြီး မစားဘဲ နေမှ ဝိကာလဘောဇနာသိက္ခာပုဒ်ကို လုံခြုံအောင် စောင့်နိုင်ပါတယ်။ တီဗီရှေ့မှာ ထိုင်ပြီး၊ လိုင်းပေါင်းစုံက လွှင့်သမျှ အစီအစဉ်တွေကို မျက်စိအရသာ၊ နားအရသာခံပြီး ကြည့်မနေဘဲ သည်းခံရှောင်ရှားနိုင်မှ နစ္စ၊ ဂီတ၊ ဝါဒိတသိက္ခာပုဒ်တွေ ကို လုံခြုံအောင် ထိန်းနိုင်မှာပါ။ ဖထီး ရေ့ အဲဒါကြောင့် ဒါနသီလ ဘာပဲပြုပြု ခန္တီဆိုတဲ့သည်းခံမှုနဲ့ မလုပ် ရင် မအောင်မြင်နိုင်ပါဘူး။ သည်းခံခြင်းခန္တီပါရမီနဲ့ တွဲဖက်ပြီး ဆောင်ရွက်ရင်တော့ လောကီအကျိုးစီးပွားလည်း အောင်မြင်၊ လောကုတ္တရာ လမ်းကြောင်းအတွက် ပါရမီကုသိုလ်လည်း စုမိပြီပေါ့”
          “ကိုယ်လုပ်နေတဲ့ အလုပ်၊ ပါရမီမြောက်တယ်ဆိုတာသိရတော့ ဝမ်းသာတယ်။ လုပ်ရတာလည်းအား ရှိတယ်ဆရာရဲ့။ ဖထီး အာစိဏ္ဏကံံ မြောက်အောင် ဝိပဿနာရှုမှတ်တာလည်း ခန္တီက အဓိကဖြစ်ရမှာ ပေါ့နော်”
          “သည်းခံမှု အလိုအပ်ဆုံး အလုပ်ပါပဲဗျာ။ ခန္ဓာအရှိ ဖြစ်ပျက်ကို ဉာဏ်နဲ့မြင်ဖို့အတွက် ခန္ဓာကိုယ်ထဲက ဖောက်ပြန်မှုတွေကို စောင့်ကြည့်တဲ့အခါ ပူမှုအေးမှု၊ တောင့်တင်း ကိုက်ခဲချွေးတွေ ရွှဲလာတဲ့အခါ ငါပဲ သူပဲဆိုတဲ့ အစွဲတွေပြုတ်၊ ရူပကာယ အစုအဖွဲ့ဟာ ဓာတ်လေးပါး အစုအဝေး သက်သက်ပဲလို့ ဉာဏ်မှာမြင်ရင် သက္ကာယဒိဋ္ဌိပြုတ်ပြီ၊ နာကျင် ပူအေး ဝေဒနာအစုအဝေးလည်း ပေါ်ချည်း ပျောက်ချည်းဖြစ်နေတာကို ဉာဏ်နဲ့စိစစ်ကြည့်တော့ ဖြစ်လာတာ၊ ပေါ်လာတာကိုမြင်ရင် ဥစ္ဆေဒဒိဋ္ဌိ ပြုတ်ပြီ၊ ပျက်သွားတာ ဝေဒနာတွေ လျှော့ပါးသွားတာကို မြင်ရင် သဿတဒိဋ္ဌိ ပြုတ်ပြီ။
          အဲဒါကြောင့် ဉာဏ်အမြင်မှာ ဒိဋ္ဌိကွာဖို့အတွက် ကိုယ့်ခန္ဓာကပြတဲ့ ကိုယ့်ဝေဒနာကို သည်းခံပြီး စောင့် ကြည့်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ သူတစ်ပါး ခန္ဓာအပြနဲ့ သူတစ်ပါး အပြောအဟောကို နာယူရုံနဲ့တော့ ဒိဋ္ဌိလည်း မကွာနိုင်သလို၊ ဝိပဿနာလည်း မဖြစ်ပါဘူး။ ကိုယ့်ခန္ဓာက ပြတာကိုပဲ သည်းခံပြီး စောင့်ကြည့်ပါလို့ မှာပါရစေ”
          “ကျေးဇူးပါပဲဆရာ၊ ဒါန သီလ ဝိပဿနာ ဘာဝနာအလုပ်ကို ခန္တီပါရမီနဲ့တွဲပြီး ရဲရဲဝံ့ဝံ့ လုပ်နိုင်ပါပြီ”            
“သာဓုပါ ဖထီးရေ၊ ဒီနေ့က စပြီး ဒါန၊သီလ၊ ဝိပဿနာကုသိုလ်ထူးတွေကိုလုပ်တဲ့အခါ အသက်ကိုပါ စွန့်တဲ့ ပရမတ္ထပါရမီအဆင့်မျိုး မလုပ်နိုင်သော်လည်း ဒါနပြုတဲ့အခါ ဘယ်လိုပုဂ္ဂိုလ်၊ ဘယ်လို ပရဟိတ လုပ်မှ၊ ဘယ်လို လေးလှူရမှဆိုတဲ့ စည်းကမ်းတွေ ကြိုတင်မသတ်မှတ်ပါနဲ့။ ဘယ်လိုနေ ဘယ်လိုစားရမှ သည်းခံပြီး သီလစောင့်မယ် မလုပ်ပါ နဲ့။ ြွခင်းချက်မပါတဲ့ ခန္တီပါရမီနဲ့တွဲပြီး ဒါနမူလပါရမီ၊ ဒါနဥပပါရမီ၊ သီလ မူလပါရမီ၊ သီလဥပပါရမီမြောက်အောင် နိဗ္ဗာန်ကိုသာ ရည်မှန်းပြီး လုပ်ပါ။ ပါရမီဆယ်ပါးရဲ့ အညှာ ခန္တီစစ်ရင် လုပ်သမျှကုသိုလ်တွေ ပါရမီ  ဖြစ်ပါတယ် ဖထီးရေ့၊ ကြိုးစားလိုက်စမ်းပါ”
          “ဟုတ်ကဲ့ပါ ဆရာ၊ ဆရာမပြ နည်းမရဖြစ်နေတာ၊ ပါရမီဆယ်ပါးလို့ ကြားရင်ပဲ ပြောရလုပ်ရမှာကို မဝံ့မရဲဖြစ်ဖြစ်သွားတယ်။ ငါလုပ်နေတဲ့ သတိပဋ္ဌာန်အလုပ်ပဲ ရပ်လိုက်ရ တော့မလိုလို တွေးမိပါတယ်။ ခုတော့ ဉာဏ်ပွင့်ပါပြီ။ ကိုယ်လုပ်နေကြ ဒါန သီလ ဘာဝနာစတဲ့ ကုသိုလ်အလုပ်ကို ရပ်စရာမလို၊ ပြောင်းစရာမလိုဘဲ ကိုယ်ကျိုးစီးပွားကို ဖယ်ရှား အများအတွက်ကို ရည်ရွယ်ချက် ထား၊ နိဗ္ဗာန်ကိုသာ ရည်မှန်းပြီး လုပ်လိုက်ရုံနဲ့ ပါရမီကုသိုလ်မြောက်သွားတာ သဘောပေါက်ပါပြီ”
          “ကောင်းလိုက်တဲ့ နှလုံးသွ်း ဗျာ၊ ဖထီး တကယ်လုပ်ကြည့်တော့ ဓမ္မအလုပ်က ဆွဲဆောင်သွားမှာပါ။ ဖထီးတို့ ကျွန်တော်တို့မှာ ဘဝများစွာက ပါရမီမျိုးစေ့ပါသည်ဖြစ်စေ၊ မပါခဲ့သည်ဖြစ်စေ ကိစ္စမရှိပါဘူးဗျာ။ ယခုဘဝ သာသနာတွင်းကုသိုလ်ထူးတွေ ပြုခွင့်ရတဲ့အချိန်မှာ ပါရမီ မျိုးစေ့ကို မဖြစ်မနေချရမှာပါ။သံသရာခရီးကို လျှောက်၊ နိဗ္ဗာန်ကို ဆိုက်ရောက်ဖို့အတွက် ပါရမီ ကုသိုလ်ကသာ အားကိုးရပါတယ်။
          ပါရမီကုသိုလ်စုံညီဖို့ကလည်း ခန္တီဆိုတဲ့ အညှာပါရမီကိုသာ အမိ အရဆွဲရင် ပါရမီဆယ်ပါး တစ်တွဲလုံး ပါပါတယ်။ အဲဒါကြောင့် မိမိတို့ နေ့စဉ် ပြုလုပ်နေကြ ဘုရား ဆွမ်းတော်လှူ၊ ပန်းလှူ၊ သံဃာ တော်တွေ ဆွမ်းလောင်းတာကအစ ဒါန၊ သီလ၊ ဘာဝနာအလုပ်တွေ အားလုံး ပါရမီကုသိုဘ် ဖြစ်စေဖို့ အတွက် ငါကောင်းစားရေးဝါဒ တဏှာ မာနဒိဋ္ဌိနဲ့ မလုပ်မိအောင် သည်းခံ၊ နိဗ္ဗာန်ကိုသာရည်မှန်းပြီး ပြုလုပ်ဖို့လိုကြောင်းကို ကျေးဇူးတော်ရှင် မင်းကွန်းဆရာတော်ဘုရားကြီးက တိုက်တွန်းနှိုးဆော်ခဲ့ပါ ကြောင်း အသိပေးရင်း နိဂုံးချုပ်ပါရစေ}}
          “ကျေးဇူးကမ္ဘာ၊ ကျေးဇူး အနန္တပါ ဆရာရေ”
ပါရမီ ကုသိုလ်၊ ဖြစ်စေလို နိဗ္ဗာန်ကိုသာ ဆုပန်ပါ။
ဇနက (တောင်ငူ)

ဗုဒ္ဓနှင့်စံပြခေါင်းဆောင်မှု

          ကျွန်တော် စာစဖတ်စအရွယ်မှာ အိမ်အနီးအနား ပတ်ဝန်းကျင်က စာအုပ်အငှားဆိုင်လေးတွေနဲ့ ကျွန်တော့်အဘိုးရဲ့ စာအုပ်စင်ကြီးဟာ ကျွန်တော့်အတွက် တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်တဲ့ စာပေဗိမာန်ကြီးတွေလို ဖြစ်ခဲ့ပါ တယ်။  စာအုပ်အငှားဆိုင်လေးတွေကတော့ ကာတွန်း တွေ၊ ပုံပြင်လေးတွေနဲ့ စာတိုပေစလေးတွေကို ဖတ်ရပြီး အဘိုးရဲ့စာအုပ်စင်ကြီးကနေတော့ ဗုဒ္ဓစာပေတွေကို အဓိကဖတ်ခဲ့ရပါတယ်။ အတွေးအခေါ်မြင့်မားလှတဲ့ ဗုဒ္ဓဒဿနတွေကို ငယ်ငယ်ရွယ်ရွယ်နဲ့ ဖတ်ပြီး မဖြစ် စလောက်ဦးနှောက်နဲ့ ဝေဖန်ရေးတွေ လုပ်မိလို့လည်း အဘိုးဆူတာကို ခဏခဏခံခဲ့ရဖူးပါတယ်။ အဲဒီလို အဘိုးနဲ့အဘိုးရဲ့ စာအုပ်စင်ကြီးတို့ ကျေးဇူးကြောင့်ပဲ ကျွန်တော်ဟာ ဗုဒ္ဓဘာသာကို မိရိုးဖလာ ယုံကြည် ကိုးကွယ်တယ်ဆိုတဲ့ အဆင့်ထက်ကျော်ပြီး နားလည် သဘောပေါက်ခွင့် ရခဲ့ပြီး တရားတော်တွေရဲ့ လမ်းပြ သွန်သင်မှုကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ ခံယူနိုင်ခဲ့ပါ တယ်။  လူငယ်တစ်ယောက်ပီပီ လောကုတ္တရာဘက်ကို ဦးစားပေးတဲ့ ဝိပဿနာလိုင်းကို သိပ်မလိုက်စားမိပေမဲ့၊ လောကီလူ့ဘဝမှာ တရားတော်နဲ့အညီ ဘယ်လိုကျင့်ကြံ ပြုမူနေထိုင်သင့်တယ်ဆိုတာတွေကို  အဓိက လေ့လာ ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ နောက်ပြီး တပည့် သံဃာတော်ပေါင်း အထောင်အသောင်းအသိန်းရှိတဲ့ သံဃာ့အဖွဲ့အစည်းကြီး တစ်ခုကို အောင်အောင်မြင်မြင်နဲ့ တည်ထောင်ဖွဲ့စည်းပြီး အဓွန့်ရှည်အောင် ထိန်းသိမ်းအုပ်ချုပ် ဦးဆောင်နိုင်ခဲ့တဲ့ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားကို အနှိုင်းမဲ့ စံပြခေါင်းဆောင်ကောင်း တစ်ယောက်အဖြစ် မြင်လာခဲ့ရာကနေ ဂေါတမဗုဒ္ဓရဲ့ သံဃာအဖွဲ့အစည်းကြီးကို ဘယ်လိုဘယ်ပုံ စီမံအုပ်ချုပ် ခဲ့တယ်ဆိုတာကိုသာ ကျွန်တော်တို့တွေ စံနမူနာယူနိုင်ခဲ့ မယ်ဆိုရင် လောက လူ့အဖွဲ့အစည်းကြီးကိုလည်း အောင်မြင်ပြည့်ဝတဲ့ ခေါင်းဆောင်မှုတွေ ပေးနိုင်မှာ သေချာတယ်လို့လည်း တွေးမိခဲ့ပါတယ်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ဘုရားဟာ ဘုရားစဖြစ်တဲ့အချိန်ကစပြီး ပရိနိဗ္ဗာန် စံတော်မူတဲ့အချိန်အထိ ဝါတော် (၄၅)ဝါပတ်လုံး ဗုဒ္ဓ သာသနာတော် ပြန့်ပွားစည်ပင် ရေးအတွက် သံဃာ တော် အမြာက်အများပါဝင်တဲ့ သံဃာ့အဖွဲ့အစည်းကြီး ကို ဘယ်ပုံဘယ်နည်းနဲ့ စီမံ ခန့်ခွဲတော်မူခဲ့တယ်ဆိုတာကို ကျွန်တော်တို့ လေ့လာသုံးသပ်ရင်း လောကီ လူ့ အဖွဲ့အစည်းအတွက် တစ်စုံတစ်ခုသော အကျိုးကျေးဇူး တွေကို ထုတ်ယူကြည့်ကြရအောင်ပါ။
          ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားဟာ သံဃာ့အဖွဲ့အစည်းကြီးရဲ့ ပထမဆုံးသောအဖွဲ့ဝင်တွေလို့ဆိုရမယ့် ပဥ္စဝဂ္ဂိီငါးပါးကို ဓမ္မစကြာတရားဦး ဟောကြားဖို့အတွက် မိဂဒါဝုန်တော ကို ြွကလှမ်းတော်မူခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီမှာ ဗုဒ္ဓက “ရဟန်းတို့၊ ငါဘုရားသည် ကိလေသာအားလုံးမှ ဝေးကွာခဲ့ပြီဖြစ်၏။ မိမိအလိုလို ကိုယ်တော်တိုုင် ထိုးထွင်း၍ သိခဲ့၏။ ရဟန်းတို့၊ နားစိုက်၍ထားကြလော့။ ငါကိုယ်တိုင် သိမြင်ပေါက်ပိုင်ထားခဲ့သော အမတတရားကို ငါဆုံးမ မည်။ ငါတရားဟောမည်” လို့ အမိန့်ရှိ့ပြီး ပဥ္စဝဂ္ဂီငါးပါး ကို တရားနာကြဖို့ဖိတ်ခေါ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါကို သူတို့က သံသယတွေနဲ့ ငြင်းဆန်နေခဲ့ကြတာကြောင့် ဒုတိယ အကြိမ်မှာ ထပ်မံဖိတ်ခေါ်ပြန်ပါတယ်။ အဲဒါကိုလည်း ငြင်းဆန်မြဲငြင်းဆန်နေကြတာကြောင့် တတိယအကြိမ် မှာတော့ ဗုဒ္ဓက “ရဟန်းတို့၊ ရှေးအခါများတုန်းက ငါ ဘုရားသည် ဤသို့သော စကားများ ပြောကြားခဲ့ဖူးပါ သလား၊ သင်တို့ သတိများထားခဲ့မိကြပါသလား” လို့ မိန့်တော်မူမှ ပဥ္စဝဂ္ဂီရဟန်းတို့လည်း ယုံကြည်စိတ်ချ သွားကြပြီး တရားတော်ကို နာကြားခဲ့ကြပါတယ်။                            ဒီနေရာမှာ ကျွန်တော်တို့ ဘာကိုတွေ့ရသလဲ ဆိုရင် မုသားမပြောသူတစ်ဦးရဲ့ နှုတ်ထွက်စကားဟာ သစ္စာအဖြစ်တည်တယ်ဆိုတဲ့ အချက်ပါ။ နောက်တစ်ခုက ယုံကြည်မူတစ်ခုကနေ ဖြစ်လာတဲ့ ကြည်ညိုသဒ္ဓါစိတ်ပါ။ ပဥ္စဝဂ္ဂီရဟန်းတို့ဟာ ဗုဒ္ဓကို သူတို့ရဲ့ ဆရာအဖြစ် သတ်မှတ်ပြီး ဗုဒ္ဓဟောကြားတဲ့ တရားတော်တွေကို နာယူဖို့ လက်ခံခဲ့ကြခြင်းဟာ ဗုဒ္ဓကို သူတို့ရဲ့ ဆရာ တင်ထိုက်တယ်၊ ခေါင်းဆောင်တင်ထိုက်တယ်ဆိုတဲ့ စိတ်တစ်ခု ဖြစ်လာလို့ပါ။ အဲဒီစိတ်ဟာ အရမ်းကို အရေးကြီးပါတယ်။ အဲဒီစိတ်ဟာ ဗုဒ္ဓသာသနာတော် ထွန်းကား စည်ပင်ဖို့အတွက် တရားတော်တွေကို လက်ဆင့်ကမ်း ဆောင်ယူ ဟောကြားပေးကြမယ့် သံဃာ့အဖွဲ့အစည်းကြီးတစ်ခုလုံးရဲ့ သန္ဓေတည်ရာ ရေသောက်မြစ်လို့တောင် ပြောလို့ရပါတယ်။ လောက လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုရဲ့ ခေါင်းဆောင်တစ်ယောက် အနေနဲ့လည်း ကိုယ့်ရဲ့ဦးဆောင်မှုနောက်ကို လိုက်မယ့် နောက်လိုက် နောက်ပါအားလုံးရဲ့စိတ်ထဲမှာ ဒီလူဟာ ငါတို့ရဲ့ ခေါင်းဆောင် ဖြစ်ထိုက်တယ်ဆိုတဲ့ ယုံကြည် စိတ်ချမှု တစ်ခုရှိနေအောင်စွမ်းဆောင်နိုင်ရပါလိမ့်မယ်။ နောက်ပြီး ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားဟာ ပဥ္စဝဂ္ဂီရဟန်းတို့ကို ဓမ္မစကြာတရား ဟောကြားတဲ့နေရာမှာ ရဟန်းတို့က ဗုဒ္ဓဟောသမျှကို ဇွတ်မှိတ်ယုံကြည်လိုက်ကြတာမျိုး မဟုတ်ဘဲ အပြန်ပြန်အလှန်လှန် ဝေဖန်ဆွေးနွေးခဲ့ကြ တယ်လို့ သိရပါတယ်။ အဲဒါကြောင့်လည်း အရွယ် ပမာဏအားဖြင့် အလတ်စားလောက်သာရှိတဲ့ ဓမ္မစကြာ တရားတော်ကို ငါးရက်တိုင်တိုင် ဘုရားသခင် ဟောကြား တော်မူခဲ့ရခြင်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကို နမူနာယူမယ်ဆိုရင် သုံးလောကထွတ်ထား မြတ်စွာဘုရားရှင်တောင် သစ္စာ လေးပါးတရားတော်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဝေဖန်ဆွေးနွေး သုံးသပ်ခွင့်ပေးခဲ့တာကို ထောက်ရှုပြီး အမှားမကင်းနိုင်တဲ့  ပုထုဇဉ်လူသားခေါင်းဆောင်တွေအနေနဲ့ ပြန်လည်ဝေဖန် ဆွေးနွေးခွင့်မပေးတဲ့ တစ်သွေးတစ်သံတစ်မိန့်ဆိုတဲ့မူကို ဘယ်လိုမှ မကျင့်သုံးထိုက်ဘူးဆိုတာ သတိပြုသင့်ပါ တယ်။
          ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားဟာ သာသနာပြုရဟန္တာပုဂ္ဂိုလ် အတော်အသင့်ရှိလာပြီးတဲ့နောက်မှာ အဆိုပါ အရှင်မြတ် တွေကို ရွာကြီး၊ ရွာငယ်၊ မြို့နယ်မရွေးဘဲ အရပ်ရပ်သော ဌာနဆီ ဒေသစာရြွီကချီတော်မူစေခဲ့ပြီး သာသနာ့အသိ၊ သာသနာ့အမြင်၊ သာသနာ့ယဉ်ကျေးမှုတွေကို ဖြန့်ဝေ စေခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီဒေသစာရီ ြွကချီရာအရပ်တွေက ရဟန်းပြုလိုသူ ရှင်လောင်း၊ ရဟန်းလောင်းများကို အဆိုပါအရှင်သူမြတ်တွေက ဗုဒ္ဓမြတ်စွာ ဘုရားထံပါးကို ရဟန်းအဖြစ်ခံယူနိုင်ဖို့ ခေါ်ဆောင်လာကြရပါတယ်။ အဲဒီစနစ်ဟာ နောက်ပိုင်းတွေမှာ အချိန်ကြန့်ကြာမှုနဲ့ အဆင်မပြေမှုတွေ ရှိလာတာကြောင့် ဗုဒ္ဓဟာ “ရဟန်း တို့၊ယခုအခါမှစ၍ ထိုထိုသော အရပ်မျက်နှာ၊ ထိုထိုသော မြို့ရွာဇနပုဒ်တို့၌ သင်တို့ဘာဘာ ရှင်ပြုပေးကြရန်၊ ရဟန်းပြုပေးကြရန် ငါဘုရား ခွင့်ပြုတော်မူ၏”ဟု မိန့်တော်မူပြီး ရဟန်းပြုပေးပိုင်ခွင့်အာဏာတော်ကို သာဝကတွေထံ ခွဲဝေပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာလည်း အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုကို ခေါင်ဆောင်တဲ့နေရာမှာ မရှိမဖြစ် လိုအပ်တဲ့ အချက်တစ်ခုပါပဲ။ ရှိသမျှ လုပ်ပိုင်ခွင့်အာဏာ တွေအားလုံးကို ခေါင်းဆောင်လုပ်သူကသာ ချုပ်ကိုင် ထားမယ်ဆိုရင် အခြားမလိုလားအပ်တဲ့ ပြဿနာတွေ ပေါ်ပေါက်လာနိုင်ပြီး နှောင့်နှေးကြန့်ကြာမှုတွေဖြစ်လာ နိုုင်ပါတယ်။ လွှဲပေးလို့ရတဲ့၊ ခွဲဝေပေးလို့ရနိုင်မယ့် ကိစ္စတွေကို ယုံကြည်စိတ်ချရသူတွေဆီ လွှဲပြောင်းခွဲဝေ ပေးထားနိုင်မှလည်း အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ပြုဖွယ်ကိစ္စ အရပ်ရပ်ဟာ လစ်ဟာမှုတွေမရှိဘဲ အဆင်ပြေ ချောမွေ့ နိုင်မှာပါ။ ဒါပေမဲ့ တာဝန်တစ်ရပ်လွှဲပေးဖို့အတွက် ဒီလူဟာ ဒီတာဝန်နဲ့ ထိုက်တန်တဲ့ အရည်အချင်းတွေ ရှိရဲ့လားဆိုတာကို မစဉ်းစားဘဲ အခြားသော ပုဂ္ဂိုလ်ရေး ခင်မင်မှုတွေနဲ့ လူမှုရေးတွေကို စဉ်းစားတာမျိုးတော့ မဖြစ်ဖို့လိုပါတယ်။
          ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားရဲ့ လက်ယာတော်ရံ အဂ္ဂ သာဝကဟာ ပညာအရာမှာ ဧတဒဂ်ရထားတဲ့ အရှင် သာရိပုတ္တရာဖြစ်ပြီး လက်ဝဲတော်ရံကတော့ တန်ခိုးတော်အရာမှာ ဧတဒဂ်ရတဲ့ အရှင်မဟာ မောဂ္ဂလာန်ဖြစ်ပါတယ်။ မြတ်စွာဘုရားရဲ့ အဆိုပါ အဂ္ဂသာဝကနှစ်ပါးဟာ အခြားသော ရာနဲ့ချီတဲ့ ရဟန်းတွေရဲ့နောက်မှ သာသနာ့ဘောင်ကို ဝင်လာခဲ့ကြ တာဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီလို နောက်မှရောက်လာပေမဲ့ အဆိုပါအဂ္ဂသာဝကနှစ်ပါးဟာ နောင်မှာ အဂ္ဂသာဝက ကြီးနှစ်ဦးဖြစ်လာမယ့် မင်းသားနှစ်ပါး အဝေးမှလာ သည်ကိုမြင်ကတည်းက ဗုဒ္ဓဟာ “ရဟန်းတို့ ရှုကြ လော့။ ဥပသိဿ၊ ကောလိတတို့ သူငယ်ချင်းနှစ်ယောက် လာခဲ့ကြပြီ။ သူတို့နှစ်ယောက်သည် ငါ၏ သာဝကအစုံ ဖြစ်လာလတ္တံ့တည်း”ဟုမိန့်ပြီး နောက်ပိုင်းမှာ ထိုရဟန်း နှစ်ပါးကို လက်ဝဲရံ၊ လက်ယာရံ အဂ္ဂသာဝကနှစ်ပါး အဖြစ် ထားရှိခဲ့ပါတယ်။ အရည်အချင်းရှိသူကို အရည်အချင်းရှိသလို နေရာပေးတဲ့သဘောကို တွေ့ရပါ တယ်။ ဒါဟာလည်း အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု ရေရှည်တည်တံ့ နိုင်ဖို့အတွက် အရမ်းကိုအရေးကြီးပါတယ်။ လူ့ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဟာ အမှန်တကယ် အရည်အချင်း တွေ ရှိတဲ့သူတွေကို ဘေးဖယ်ထားပြီး သူတို့ရဲ့ စွမ်းဆောင်နိုင်မှုတွေကို လျစ်လျှူရှုထားမယ်ဆိုရင် အဲဒီ အဖွဲ့အစည်းရဲ့ ရေရှည်အကျိုးစီးပွားဟာ ကောင်းလာ နိုင်စရာ မရှိပါဘူး။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအရပ်ရပ်က အောင်မြင်တဲ့ခေါင်းဆောင်တိုင်းကို လေ့လာကြည့် မယ်ဆိုရင် အသီးသီးသောကဏ္ဍတွေမှာ အကောင်းဆုံး စွမ်းဆောင်နိုင်မယ်.  အသင်တော်ဆုံးသောသူတွေကို  ရွေးချယ် ခန့်ထားနိုင်ကြတာတွေ့ရပါတယ်။ သူ့နေရာနဲ့သူ အသုံးဝင်မယ့် အသင့်တော်ဆုံးသောသူတွေကို ရှာဖွေ နေရာပေးနိုင်ခြင်းရှိçမရှိ ဆိုတဲ့အချက်ဟာ အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုရဲ့ ကံကြမ္မာကို အများကြီး အကျိုးသက်ရောက် စေပါတယ်။
          ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်ဟာ သံဃာအဖွဲ့အစည်းကြီး အဓွန့်ရှည်တည်တံ့ပြီး သာသနာတော်ပြန့်ပွားရေးကို စဉ်ဆက်မပျက် ဆောင်ရွက်နိုင်ဖို့အတွက် ဝိနည်း ပညတ်ချက်တွေကို အလျဉ်းသင့်ရင်သင့်သလို ထုတ်ပြန် ချမှတ်တော်မူခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားဟာ ထုတ်ပြန်ချမှတ်ထားခဲ့တဲ့ အချို့သော ပညတ်ချက်တွေကို ကာလဒေသအခြေအနေနှင့်လိုက်ပြီး လျော့လွန်းသည် များကို တင်းပေးပြီး တင်းလွန်းနေသည်များကို လျော့ပေါ့ ခွင့် ပေးတော်မူခဲ့တာတွေ ရှိပါတယ်။ ဒါဟာလည်း သံဃာ့အဖွဲ့အစည်း ရေရှည်အကျိုးကို ချင့်ချိန်မျှော်တွေး ပြီး လုပ်ခဲ့တာတွေပါ။ ဥပမာတစ်ခုအနေနဲ့ ပြောရမယ် ဆိုရင် ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်ဟာ ရဟန်းတို့အနေနဲ့ ဆယ်ဝါ တိုင်တိုင် မိမိရဲ့ ဥပဇ္စျာယ်ဆရာများထံ နိဿယည်း ယူကြ၍ ဆယ်ဝါပြည့်ပြီးမှ မိမိက နိဿယည်းပြန်ပေးရန် ပညတ် တော်မူခဲ့ပါတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ ရဟန်းတွေဟာ အဆိုပါ သိက္ခာပုဒ်ကို ပျက်မှာစိုးတဲ့အတွက် ဘုရားရှင် ဒေသစာရီ လှည့်လည်တဲ့အခါတွေမှာ လိုက်ပါဖို့ကို ငြင်းဆန်ကြပါ တယ်။ အဲဒီအခါမှာ ဗုဒ္ဓက “ရဟန်းတို့၊  တတ်သိ နားလည်သောရဟန်းသည် ငါးဝါမျှသာ နိဿယည်းယူ၍ နေရမည်။ တတ်သိနားလည်သူ မဟုတ်လျှင်ကား ရာသက်ပန် နိဿယည်းယူ၍နေရ မည်”ဟု မိန့်တော်မူပြီး သိက္ခာပုဒ်ကို ပြင်ဆင်တော်မူခဲ့ ပါတယ်။ ဒါဟာ သူ့အဖွဲ့အစည်းထဲက လူသား ခေါင်းဆောင်တွေအနေနဲ့ အင်မတန်ကို နမူနာယူစရာ ကောင်းတဲ့ အချက်တစ်ချက် ဖြစ်ပါတယ်။ အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုကို ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်ပြီး အုပ်ချုပ်တဲ့နေရာမှာ အခိုင်အမာ ဆုပ်ကိုင်ကျင့်သုံးနေရမယ့် မူဝါဒတွေရှိရ မယ်ဆိုတာမှန်ပေမဲ့ အခြားလိုက်နာအပ်တဲ့ စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်း၊ ကျင့်ဝတ်တွေနဲ့ အခါအားလျော်စွာ ချမှတ်တဲ့ အမိန့်ထုတ်ပြန်ချက်တွေ ကိုတော့ ကာလဒေသနဲ့အညီ လိုအပ်လျှင် လိုအပ်သလို အလျှော့အတင်း လုပ်ပေးနိုင်ဖို့ လိုပါတယ်။ ဖြစ်နေတဲ့ အခြေအနေနဲ့ အချိန်အခါတွေကို အကောင်းဆုံး သုံးသပ်ပြီး လုပ်သင့်တာတစ်ခုကို ရဲရဲဝံ့ဝံ့ လုပ်လိုက်ရတော့မယ့်အခါမှာ စည်းတွေ၊ ဘောင်တွေက ကိုယ့်ကို ပြန်လည် ချုပ်နှောင်နေတာမျိုးတွေ ခဏခဏ ဖြစ်တတ်ပါတယ်။  အဲဒီလိုအချိန်မျိုးတွေမှာ ကိုယ့်ရဲ့ စိတ်နှလုံးက သန့်စင်မှု ရှိçမရှိ ဆိုတဲ့အချက်က အဓိက ကျသွားပါတယ်။ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားရဲ့ အထက်ပါ ဖြစ်ရပ်ကို လေ့လာကြည့်မယ်ဆိုရင် သာသနာတော်ကြီး အဓွန့်ရှည်တည်တံ့ဖို့အတွက် မိမိကိုယ်တိုုင် ချမှတ်ခဲ့တဲ့ ပညတ်ချက်တွေကိုတောင် မငဲ့ကွက်ဘဲ အမြဲမပြတ် ဖြည့်စွက်နေတယ် ဆိုတဲ့အချက်က ထင်ရှားပါတယ်။ လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုမှာလည်း ခေါင်းဆောင်တွေ အနေနဲ့ အခြေအနေ အရပ်ရပ်ကို စနစ်တကျ ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့အတွက် မိမိရဲ့ စိတ်ထဲက အယူဝါဒစွဲ၊ ပုဂ္ဂိုလ်စွဲ၊ ငါစွဲ အတ္တစွဲတွေကို ဖယ်ထားနိုင်ဖို့နဲ့ မိမိရဲ့ စိတ်ကို ဒီ လူ့အဖွဲ့အစည်းရဲ့ တိုးတက်အောင်မြင်မှု တစ်ခုတည်းကိုပဲ ရှေးရှုထားနိုင်ဖို့ ကြိုးစားကြရပါ လိမ့်မယ်။ ဒီနေရာမှာ တစ်ခုသတိထားရမှာက သူက ငါ့အမျိုးမို့လို့၊ သူက ငါအပေါ်ကျေးဇူးရှိလို့၊ သူဟာ ငါနဲ့ရင်းနှီးလို့ စတဲ့ လူမှုရေးဆိုင်ရာ ခင်မင်မှုတွေ အတွက် စည်းမျဉ်း၊ စည်းကမ်း၊ ကျင့်ဝတ်၊ဥပဒေတွေကို လိုသလို အတင်းအလျှော့ လုပ်နေတာမျိုး ဖြစ်မနေဖို့ပါ။
          ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားဖြစ်ပြီး ကိုးဝါမြောက်အချိန်မှာ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားကိုယ်တိုင်က “ရဟန်းသံဃာသည် သင်းကွဲခဲ့လေပြီတကား၊ ရဟန်းသံဃာသည် သင်းကွဲ ခဲ့လေပြီတကား”ဟု နှစ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ရေရွတ်တော် မူခဲ့ရတဲ့ အရေးကိစ္စတစ်ခု ဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ သုတ္တန်ဆောင်ပုဂ္ဂိုလ်ရဟန်းတစ်ပါး ကုဋီတက်ရာမှာ ရေဆေးခွက်ထဲကရေကို ကုန်အောင်မသုံးမိဘဲ ရေ ချန်ထားခဲ့တာကို ဝိနည်းဆောင်ပုဂ္ဂိုလ်ရဟန်းက အာပတ်သင့်တယ်လို့ အဆိုပြုရာကနေ စခဲ့တဲ့ပြဿနာ ဖြစ်ပါတယ်။  တစ်ဖက်နဲ့တစ်ဖက် သူမှားတယ် ငါမှန် တယ် ဝေဖန်ပြောဆိုကြရင်း ရဟန်း ပရိသတ်အသီးသီး စုဆောင်းကြရာကနေ ဝစီကံမြောက် ကာယကံမြောက် ခိုက်ရန် ဒေါသဖြစ်ကြတဲ့ အဆင့်အထိကို ရောက်ခဲ့ရ ပါတယ်။ နောက်ဆုံး ဒေါသ မာနတွေ ဖုံးလွှမ်းနေကြတဲ့ သံဃာတွေကို စကားအရာနဲ့ ဘယ်လိုမှ ပြောဆိုဆုံးမလို့ မရတော့တာကြောင့် ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်ဟာ ဘယ်သူ့ကိုမှ အသိမပေးဘဲ သင်္ကန်းပရိက္ခရာ အစုံအလင်နဲ့ တစ်ပါး တည်း ထွက်ခွာတော်မူခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီလို ဘုရားရှင်ကို ထွက်ခွာအောင်ပြုခဲ့ကြတဲ့ ရဟန်းတွေကို ဒကာ၊ ဒကာမတွေက ခရီးဦးကြိုမှု မပြုတော့ခြင်း၊ ရိုသေ လေးမြတ်မှုမပြုတော့ခြင်း၊ ဆွမ်းလောင်းလှူမှု မပြု တော့ခြင်း စတဲ့အပြုအမူတွေနဲ့ ပြန်လည် ဒဏ်ခတ်ခဲ့ ကြပါတယ်။ နောက်ဆုံးမှာတော့ ရဟန်းတွေလည်း သတိသံဝေဂ ရသွားကြပြီး ဘုရားရှင်ကို ပြန်လည် ပင့်ဆောင်ပေးဖို့ အရှင်အာနန္ဒာကို လျှောက်ထား တောင်းပန်ကြပါတော့တယ်။
          အဲဒီမှာ အရှင်အာနန္ဒာလည်း ဘုရားရှင်ကို ပြန်လည်ပင့်ဆောင်ဖို့အတွက် အဖော်ရဟန်းတွေနဲ့အတူ ပါလိလေယျကတောအုပ်ကို ထွက်ခွာခဲ့ပါတယ်။ပါလိလေယျကတောအုပ်မှာ မြတ်စွာဘုရားက အရှင် အာနန္ဒာနဲ့ အဖော်ရဟန်းတွေကို အောက်ပါအတိုင်း ဟောကြားတော်မူခဲ့ပါတယ်။
          “ရဟန်းတို့၊ အဖော်မမှီး တစ်ကိုယ်တည်းနေခြင်း သည် မြတ်၏။ လူမိုက်အပေါင်းထောင်သောင်းမက ရှိသော်လည်း ပေါင်းသင်းထိုက်သူ တစ်ယောက်မျှမရှိ၊ နက်လှစွာသော တောကြီးအလယ်၌ စွယ်စုံဆင်ပြောင် ကြီးသည် စိတ်လွတ်ကိုယ်လွတ် ကျက်စားနေဘိသကဲ့သို့ အဖော်မမှီး တစ်ပါးတည်းနေရာ၏။ မပြုထိုက်သော ဒုစရိုက်အမှုများကိုလည်း မိမိစိတ်ကို ပြုချင်လာအောင် သွေးဆောင်နှိုးဆော်မှု မပြုသောအားဖြင့် ရှောင်ကြဉ်ရာ၏”
          လူ့လောကအဖွဲ့အစည်းမှာလည်း တစ်ခါတစ်ခါ အဲဒီလို အဖြစ်မျိုးတွေ ကြုံရနိုင်ပါတယ်။ ကိုယ့်ရဲ့ ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ကိုယ့်ရဲ့အဖွဲ့အစည်း အဝန်းအဝိုင်း အတွင်းမှာ လူဆိုးလူမိုက်တွေ ထောင်သောင်းမက ရှိနေပြီး ပေါင်းသင်းထိုက်သူ တစ်ဦးတစ်ယောက်မျှမရှိဘဲ ကိုယ်ကလည်း ဘယ်လိုမှ နားချဖျောင်းဖျပေးလို့ မရနိုင် တော့တာ သေချာရင် အဲဒီအရပ်က အနှေးနဲ့အမြန် စွန့်ခွာကျောခိုင်းဖို့ပဲ စဉ်းစားကြရမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ ကိုယ့်စိတ်ကို မကောင်းမှုတွေက သွေးဆောင်နှိုးဆော် လာခြင်း မဖြစ်ရလေအောင် ဝေးဝေးက ရှောင်ကြဉ်သင့် ပါတယ်။ နောက်ပြီး မကောင်းမှုပြုသူတွေကို ဘယ်လိုမှ ပြောဆိုဆုံးမလို့ မရတော့တဲ့အခါ ဥပေက္ခာတရားနဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းထဲကနေ တညီတညွတ်တည်း ခဏတာ ဖယ်ထုတ်ထားလိုက်ခြင်းဟာ သူတို့ကို ပေးနိုင်တဲ့ အကောင်းဆုံးသင်ခန်းစာတစ်ခုပါပဲ။
          နောက်ပိုင်းမှာ အဆိုပါရဟန်းတွေက သူတို့ရဲ့ အမှားကို ဆင်ခြင်သိမြင်ကြပြီး ဝန်ချတောင်းပန်တဲ့ အခါမှာ ဗုဒ္ဓက ကရုဏာတော်မပျက်ဘဲ ခွင့်လွှတ်တော် မူခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအချက်ဟာလည်း အဖွဲ့အစည်းတစ်ခု အတွက် အရမ်းအရေးကြီးတဲ့ လိုအပ်ချက် တစ်ခုပါပဲ။ အမှားပြင်ဆင်ခွင့်နဲ့ နောက်ထပ်တစ်ခါ ထပ်ကြိုးစားပိုင် ခွင့်တွေဟာ အမှားမကင်းနိုင်တဲ့ လူသားတွေနေတဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအတွက် မရှိမဖြစ် လိုအပ်ပါတယ်။ မမှားသော ရှေ့နေ မသေသောဆေးသမား ဆိုတဲ့ စကား အတိုင်းပါပဲတဲ့။  မှားမိခြင်းဟာ ပြင်လို့မရနိုင်တဲ့ အပြစ် အနာအဆာ မဟုတ်ပါဘူး။ မှားယွင်းမှုတွေမှာ သာယာ ပြီး ပြင်ဆင်ဖို့ စိတ်ကူး မရှိတော့တာမျိုးကသာ လူ့ အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုအနေနဲ့ ခွင့်မပြုသင့်တဲ့ အနေအထား တစ်ခု ဖြစ်ပါတယ်။
           ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားဟာ လေးဆယ့်ငါးဝါပတ်လုံး သာသနာ့ရောင်စဉ်ကို အစဉ်ထွန်းလင်းစေမယ့် သံဃာ့ အဖွဲ့အစည်းကြီးတစ်ခုကို အောင်အောင်မြင်မြင်နဲ့ ဖွဲ့စည်းအုပ်ချုပ် ပျိုးထောင်တော်မူခဲ့ပါတယ်။ မူဝါဒတွေ၊ ပညတ်ချက်တွေ၊ သိက္ခာပုဒ်တွေ ပြုဖွယ်ဝတ္တရားတွေစတဲ့ အမျိုးမျိုးသော စည်းအကွပ်တွေနဲ့ သံဃာ့အဖွဲ့အစည်း ကြီးတစ်ခုလုံးကို စုစည်းကျစ်လျစ်နေအောင် ခေါင်းဆောင်တော်မူနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ သံဃာတော်တွေ အချင်းချင်းရဲ့ ဆက်ဆံရေးကို တစ်လှမ်းသွားစနစ်မဟုတ် ဘဲ အကြီးနဲ့အငယ် အထက်နဲ့အောက် အပြန်အလှန် ကူညီရိုင်းပင်းကြတဲ့ မိသားစု စိတ်ဓာတ်အသွင် ဖြစ်နေ အောင် သွန်သင်လမ်းပြဆုံးမတော်မူနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ လောကီလူသားတွေအားလုံးလည်း ဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားရဲ့ စံပြခေါင်းဆာင်မှု စွမ်းရည်တွေကို စံနမူနာယူကြပြီး လူ့အဖွဲ့အစည်းကြီး တစ်ခုလုံးကို အကောင်းဆုံး ခေါင်းဆောင်မှုတွေ ပေးနိုင်ကြပါစေလို့ မျှော်လင့်ချက်ကြီးကြီးနဲ့ ဆုတောင်းနေမိပါတယ်။

နေဘုန်းလတ်

ပက္ခရေတွက်ပုံ+အရုဏ်တက်ချိန်

ဂိမန္တ နွေဥတု တပေါင်းလပြည့်+လကွယ် တစ်ပက္ခ တန်ခူးလဆန်း+လပြည့် တစ်ပက္ခ တန်ခူးလဆုတ်+လကွယ် တစ်ပက္ခ ကဆုန်လဆန်း+လပြည့် တစ်ပက္ခ ကဆုန်လဆုတ်+လကွယ် တစ်ပက္ခ နယုန်လဆန်း+လပြည့် တစ်ပက္ခ နယုန်လဆုတ်+လကွယ် တစ်ပက္ခ ဝါဆိုလဆန်း+လပြည့် တစ်ပက္ခ စုစုပေါင်း ရှစ်ပက္ခ

ဝသန္တ မိုးဥတု ဝါဆိုလဆုတ်+လကွယ် တစ်ပက္ခ ဝါခေါင်လဆန်း+လပြည့် တစ်ပက္ခ ဝါခေါင်လဆုတ်+လကွယ် တစ်ပက္ခ တော်သလင်းလဆန်း+လပြည့် တစ်ပက္ခ္ခ တော်သလင်းလဆုတ်+လကွယ် တစ်ပက္ခ သီတင်းကျွတ်လဆန်း+လပြည့် တစ်ပက္ခ သီတင်းကျွတ်လဆုတ်+လကွယ် တစ်ပက္ခ တန်ဆောင်မုန်းလဆန်း+လပြည့် တစ်ပက္ခ စုစုပေါင်းရှစ်ပက္ခ

ဟေမန္တ ဆောင်းဥတု တန်ဆောင်မုန်းလဆုတ်+လကွယ် တစ်ပက္ခ နတ်တော်လဆန်း+လပြည့် တစ်ပက္ခ နတ်တော်လဆုတ်+လကွယ် တစ်ပက္ခ ပြာသိုလဆန်း+လပြည့် တစ်ပက္ခ ပြာသိုလဆုတ်+လကွယ် တစ်ပက္ခ တပို့တွဲလဆန်း+လပြည့် တစ်ပက္ခ တပို့တွဲလဆုတ်+လကွယ် တစ်ပက္ခ တပေါင်းလဆန်း+လပြည့် တစ်ပက္ခ စုစုပေါင်းရှစ်ပက္ခ

အရုဏ်တက်ချိန်

(၁) တန်ခူး = ( ၅းဝ၀ ) အရုဏ်တက် ။( ၆းဝ၀ ) နေထွက် ၊ (၆းဝဝ) နေဝင် ။

(၂) ကဆုန် = (၄း၅၀ ) အရုဏ်တက် ။( ၅း၅၀) နေထွက် ၊ (၆း၁၀) နေဝင် ။

(၃) နယုန် = ( ၄း၄၀ ) အရုဏ်တက် ။( ၅း၄၀) နေထွက် ၊ (၆း၂၀) နေဝင် ။

(၄) ၀ါဆို = (၄း၃၀ ) အရုဏ်တက် ။( ၅း၃၀) နေထွက် ၊ (၆း၃၀) နေဝင် ။

(၅) ၀ါခေါင် = ( ၄း၄၀ ) အရုဏ်တက် ။( ၅း၄၀) နေထွက် ၊ (၆း၂၀) နေဝင် ။

(၆) တော်သလင်း ( ၄း၅၀ ) အရုဏ်တက် ။( ၅း၅၀) နေထွက် ၊ (၆း၁၀) နေဝင် ။

(၇) သီတင်းကျွတ် ( ၅းဝ၀ ) အရုဏ်တက် ။( ၆းဝဝ) နေထွက် ၊ (၆းဝဝ) နေဝင် ။

(၈) တန်ဆောင်မုန်း ( ၅း၁၀ ) အရုဏ်တက် ။( ၆း၁၀) နေထွက် (၅း၅၀) နေဝင် ။

(၉) နတ်တော် = ( ၅း၂၀ ) အရုဏ်တက် ။( ၆း၂၀) နေထွက် ၊ (၅း၄၀) နေဝင် ။

(၁၀) ပြာသို = ( ၅း၃၀ ) အရုဏ်တက် ။( ၆း၃၀) နေထွက် ၊ (၅း၃၀) နေဝင် ။

(၁၁) တပို့တွဲ = ( ၅း၂၀ ) အရုဏ်တက် ။( ၆း၂၀) နေထွက် ၊ (၅း၄၀) နေဝင် ။

(၁၂) တပေါင်း =( ၅း၁၀ ) အရုဏ်တက် ။( ၆း၁၀) နေထွက် ၊ (၅း၅၀) နေဝင် ။

ရှေးမြန်မာတို ့၏ရတု ၊ အကြိမ်ရေ ၊ ကိန်းဂဏန်း ရေတွက်ပုံ ။

၁ နှစ်မြောက် = စက္ကူရတု
၂ နှစ်မြောက် = ဂွမ်းရတု
၃ နှစ်မြောက် = သားရေရတု
၄ နှစ်မြောက် = ပိုးရတု
၅ နှစ်မြောက် = သစ်သားရတု
၆ နှစ်မြောက် = သကြားရတု
ရ နှစ်မြောက် = သက္ကလပ်ရတု
၈ နှစ်မြောက် = ကြေးရတု
၉ နှစ်မြောက် = ဥဿဖရားရတု
၁၀ နှစ်မြောက် = သံဖြူရတု
၁၁ နှစ်မြောက် = သံမဏိရတု
၁၂ နှစ်မြောက် = ချည်ရတု
၁၃ နှစ်မြောက် = ဇာပန်းရတု
၁၄ နှစ်မြောက် = ဆင်စွယ်ရတု
၁၅ နှစ်မြောက် = သလင်းရတု
၂၀ နှစ်မြောက် = ကြွေရတု
၂၅ နှစ်မြောက် = ငွေရတု
၃၀ နှစ်မြောက် = ပုလဲရတု
၃၅ နှစ်မြောက် = ကျောက်စိမ်းရတု
၄၀ နှစ်မြောက် = ပတ္တမြားရတု
၄၅ နှစ်မြောက် = နီလာရတု
၅၀ နှစ်မြောက် = ရွှေရတု
၅၅ နှစ်မြောက် = မြရတု
၆၀ နှစ်မြောက် = စိန်ရတု
ရ၅ နှစ်မြောက် = ဒုတိယစိန်ရတု
၉၀ နှစ်မြောက် = နဝရတ်ရတု

========================================

၁=ပထမ
၂=ဒုတိယ
၃=တတိယ
၄=စတုတ္ထ
၅=ပဥ္စမ
၆=ဆဋ္ဌမ
ရ=သတ္တမ
၈=အဋ္ဌမ
၉=နဝမ
၁၀=ဒဿမ
၁၁=ဧကာဒဿမ
၁၂=ဒွါဒဿမ
၁၃ =တေရဿ
၁၄ =စတုဒဿ
၁၅=ပဥ္စာဒဿ
၁၆=သေဠာဿ
၁၇=သတ္တဒဿ
၁၈=အဋ္ဌာရဿ
၁၉=ဧကုနဝီဿ
၂၀=၀ီဿ
၂၁=ဧကာဝီဿ
၂၂=စမ္မဝီဿ
၂၃=ကြိ၀ီဿ
၂၄=စတုဝီဿ
၂၅=ပဥ္စာဝီဿ
၂၆=ဆဝီဿ
၂၇=သတ္တာဝီဿ
၂၈=အဋ္ဌာဝီဿ
၂၉=ဧကုနတိ ံဿ
၃၀=တိ ံဿ

==========================================

ခု ၊ ဆယ် ၊ ရာ ၊ ထောင် ၊ သောင်း ၊ သိန်း ၊ သန်း ၊ ကုဋေ ၊ ကောဋ ိ ၊ ပကောဋိ ၊ ကောဋိပကောဋိ ၊ နဟုတံ ၊ နိန္နဟုတံ ၊ အက္ခေဘိဏီ

တစ်ဆယ် ဆယ်လီ=၁၀၀(တစ်ရာ)

တစ်ရာ ဆယ်လီ=၁၀၀၀(တစ်ထောင်)

တစ်ထောင် ဆယ်လီ=၁၀၀၀၀(တစ်သောင်း)

တစ်သောင်း ဆယ်လီ=၁၀၀၀၀၀(တစ်သိန်း)

တစ်သိန်း ဆယ်လီ=၁၀၀၀၀၀၀(တစ်သန်း)

တစ်သန်း ဆယ်လီ=၁၀၀၀၀၀၀၀(တစ်ကုဋေ)

ကုဋေပေါင်း သိန်းတစ်ရာ=တစ်ပကောဋိ

ပကောဋိပေါင်း သိန်းတစ်ရာ=တစ်ကောဋိပကောဋိ

ကောဋိပကောဋိပေါင်း သိန်းတစ်ရာ=တစ်နဟုတ

နဟုတပေါင်း သိန်းတစ်ရာ=တစ်နိန္နဟုတ

(ဤမျှလောက်ကိုသာလျှင် သချင်္ာတတ်သော လောကီပုဂ္ဂိုလ်တို့ ရေတွက်နိုင်သည်။ဤထက်အလွန်ကား ဘုရား၊
ရဟန္တာတို့မှသာ ရေတွက်နိုင်သည်။)

နန္နဟုတ တစ်သိန်းတို့၏ တစ်ရာ=တစ်အက္ခောဘိဏီ

အက္ခောဘိဏီ တစ်သိန်းတို့၏ တစ်ရာ=တစ်ဗိန္ဒု

ဗိန္ဒု တစ်သိန်းတို့၏ တစ်ရာ=တစ်အဗ္ဗုဒ

အဗ္ဗုဒ တစ်သိန်းတို့၏ တစ်ရာ=တစ်နိရဗ္ဗုဒ

မေတ္တာပို့ ( ပါဠိ -မြန်မာ )

မေတ္တာပို့ ( ပါဠိ -မြန်မာ )
==============

(မိမိကိုယ်)
၁။ အဟံ အဝေရော ဟောမိ- (အကျွန်ုပ်သည် ဘေးရန်ကင်းကွာ
ချမ်းသာရပါလို၏)
အဗျာပဇ္ဇော ဟောမိ- (စိတ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းရပါလို၏)
အနီဃော ဟောမိ- (ကိုယ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းရပါလို၏)
သုခီ အတ္တာနံ ပရိဟရာမိ- (ကိုယ့်ဝန် ကိုယ့်တာ ကိုယ့်ခန္ဓာ
ချမ်းသာစွာ မွေးမြူနိုင်ရပါလို၏)

(မိဘ-ဆရာသမား ဆွေမျိုးများ)
၂။ မမ မာတာပိတု, (အကျွန်ုပ်၏ မိဘနှစ်ပါး)
အာစရိယာ စ, (ဆရာသမား အားလုံး)
ဉာတိမိတ္တာ စ, (ဉာတကာ မိတ်ဆွေ အားလုံး)
သဗြဟ္မစာရိယော စ, (တရားကျင့်ဖော်များ အားလုံး)
အဝေရာ ဟောန္တု- (ဘေးရန်ကင်းကွာ ချမ်းသာကြပါစေ)
အဗျာပဇ္ဇာ ဟောန္တု- (စိတ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကြပါစေ)
အနီဃာ ဟောန္တု- (ကိုယ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကြပါစေ)
သုခီ အတ္တာနံ ပရိဟရန္တု။ (ကိုယ့်ဝန် ကိုယ့်တာ ကိုယ့်ခန္ဓာ ချမ်းသာစွာ မွေးမြူနိုင်ကြပါစေ)။

(ယောဂီသူတော်စင်များ)
၃။ ဣမသ္မိံ အာရာမေ သဗ္ဗေ ယောဂိနော-(ဤအရံအတွင်းမှာ မှီတင်းနေထိုင်ကြကုန်သော
ယောဂီသူတော်စင် အားလုံး)
အဝေရာ ဟောန္တု- (ဘေးရန်ကင်းကွာ ချမ်းသာကြပါစေ)
အဗျာပဇ္ဇာ ဟောန္တု- (စိတ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကြပါစေ)
အနီဃာ ဟောန္တု- (ကိုယ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကြပါစေ)
သုခီ အတ္တာနံ ပရိဟရန္တု။ (ကိုယ့်ဝန် ကိုယ့်တာ ကိုယ့်ခန္ဓာ ချမ်းသာစွာ မွေးမြူနိုင်ကြပါစေ)။

(ရဟန်းသာမဏေ သူတော်စင် အမျိုးသား-အမျိုးသမီးအားလုံး)
၄။ ဣမသ္မိံ အာရာမေ သဗ္ဗေ ဘိက္ခူ, (ဤအရံအတွင်းမှာ မှီတင်းနေထို်င်ကြကုန်သော ရဟန်း)
သာမဏေရာ စ, (သာမဏေ အားလုံး)
ဥပါသကာ- (သူတော်စင် အမျိုးသား)
ဥပါသိကာယော စ, (သူတော်စင် အမျိုးသမီး အားလုံး)
အဝေရာ ဟောန္တု- (ဘေးရန်ကင်းကွာ ချမ်းသာကြပါစေ)
အဗျာပဇ္ဇာ ဟောန္တု- (စိတ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကြပါစေ)
အနီဃာ ဟောန္တု- (ကိုယ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကြပါစေ)
သုခီ အတ္တာနံ ပရိဟရန္တု။ (ကိုယ့်ဝန် ကိုယ့်တာ ကိုယ့်ခန္ဓာ ချမ်းသာစွာ မွေးမြူနိုင်ကြပါစေ)။

(ပစ္စည်းလေးဖြာ အလှူ့ဒါယကာ ဒါယိကာမများ)
၅။ အမှာကံ စတုပစ္စယ ဒါယကာ- (အကျွန်ုပ်၏ ပစ္စည်းလေးပါး, အလှူ့ဒါယကာ, အလှူ့ဒါယိကာမ အားလုံး)
အဝေရာ ဟောန္တု- (ဘေးရန်ကင်းကွာ ချမ်းသာကြပါစေ)
အဗျာပဇ္ဇာ ဟောန္တု- (စိတ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကြပါစေ)
အနီဃာ ဟောန္တု- (ကိုယ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကြပါစေ)
သုခီ အတ္တာနံ ပရိဟရန္တု။ (ကိုယ့်ဝန် ကိုယ့်တာ ကိုယ့်ခန္ဓာ ချမ်းသာစွာ မွေးမြူနိုင်ကြပါစေ)။

(ကိုယ်စောင့်နတ်,ကျောင်း,အိမ်,အရံစောင့်နတ်များ)
၆။ အမှာကံ အာရက္ခ ဒေဝတာ- (အကျွန်ုပ်၏ ကိုယ်စောင့်နတ်အပေါင်း)
ဣမသ္မိံ ဝိဟာရေ, (ဤကျောင်းတိုက်အတွင်း၌၄င်း)
ဣမသ္မိံ အာဝါသေ, (ဤအိမ်အတွင်း၌၄င်း)
ဣမသ္မိံ အာရာမေ, (ဤအရံအတွင်း၌၄င်း)
အာရက္ခ ဒေဝတာ- (စောင့်ရှောက်ကြကုန်သော ဒေဝတာနတ်အပေါင်း)
အဝေရာ ဟောန္တု- (ဘေးရန်ကင်းကွာ ချမ်းသာကြပါစေ)
အဗျာပဇ္ဇာ ဟောန္တု- (စိတ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကြပါစေ)
အနီဃာ ဟောန္တု- (ကိုယ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကြပါစေ)
သုခီ အတ္တာနံ ပရိဟရန္တု။ (ကိုယ့်ဝန် ကိုယ့်တာ ကိုယ့်ခန္ဓာ ချမ်းသာစွာ မွေးမြူနိုင်ကြပါစေ)။

(အနောဓိသပုဂ္ဂိုလ် ၅-ဦး၊ သြဓိသပုဂ္ဂိုလ် ရ-ဦး))
ရ။ သဗ္ဗေ သတ္တာ, (သက်ရှိ ကျား-မ မဟူ သတ္တဝါအပေါင်း)
သဗ္ဗေ ပါဏာ, (ဝင်သက် ထွက်သက် ရှိကြကုန်သော သတ္တဝါအပေါင်း)
သဗ္ဗေ ဘူတာ, (အလုံးသော သတ္တဝါအပေါင်း)
သဗ္ဗေ ပုဂ္ဂလာ, (ပုဂ္ဂိုလ်အပေါင်း)
သဗ္ဗေ အတ္တဘာဝပရိယာပန္နာ, (ရုပ်နာမ်နှစ်ပါးရှိကြကုန်သော သတ္တဝါအပေါင်း)
သဗ္ဗာ ဣတ္ထိယော, (အမျိုးသမီးအပေါင်း)
သဗ္ဗေ ပုရိသာ, (အမျိုးသားအပေါင်း)
သဗ္ဗေ အရိယာ, (အရိယာသူတော်စင်အပေါင်း)
သဗ္ဗေ အနရိယာ, (အရိယာမဖြစ်သေးကုန်သော ပုဂ္ဂိုလ်အပေါင်း)
သဗ္ဗေ ဒေဝါ, (နတ်ဗြဟ္မာအပေါင်း)
သဗ္ဗေ မနုဿာ, (လူသားအပေါင်း)
သဗ္ဗေ ဝိနိပါတိကာ, (အပါယ်ဘုံသားအပေါင်း)
အဝေရာ ဟောန္တု- (ဘေးရန်ကင်းကွာ ချမ်းသာကြပါစေ)
အဗျာပဇ္ဇာ ဟောန္တု- (စိတ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကြပါစေ)
အနီဃာ ဟောန္တု- (ကိုယ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကြပါစေ)
သုခီ အတ္တာနံ ပရိဟရန္တု။ (ကိုယ့်ဝန် ကိုယ့်တာ ကိုယ့်ခန္ဓာ ချမ်းသာစွာ မွေးမြူနိုင်ကြပါစေ)။

ဒုက္ခာ မုစ္စန္တု, (ကိုယ်စိတ်ဆင်းရဲခြင်းမှ ကင်းလွတ်ကြပါစေ)
ယထာလဒ္ဓ သမ္ပတ္တိတော မာဝိဂစ္ဆန္တု, (ရပြီးသော ဂုဏ်သိရ် စည်းစိမ်ဥစ္စာများလည်း
မယုတ်လျော့ကြပါစေသတည်း)
ကမ္မဿကာ။ (ကိုယ်ပြုသောအမှုအတိုင်း ခံစား စံစားရသူချည်းပါတကား)။

(အရပ်ဆယ်မျက်နှာ)
၈။ ပုရတ္ထိမာယ ဒိသာယ, (အရှေ့အရပ်၌ ရှိကြကုန်သော)
ပစ္ဆိမာယ ဒိသာယ, (အနောက်အရပ်၌ ရှိကြကုန်သော)
ဥတ္တရာယ ဒိသာယ, (မြောက်အရပ်၌ ရှိကြကုန်သော)
ဒက္ခိဏာယ ဒိသာယ, (တောင်အရပ်၌ ရှိကြကုန်သော)

ပုရတ္ထိမာယ အနုဒိသာယ, (အရှေ့တောင်ထောင့်အရပ်၌ ရှိကြကုန်သော)
ပစ္ဆိမာယ အနုဒိသာယ, (အနောက်မြောက်ထောင့်အရပ်၌ ရှိကြကုန်သော)
ဥတ္တရာယ အနုဒိသာယ, (အရှေ့မြောက်ထောင့်အရပ်၌ ရှိကြကုန်သော)
ဒက္ခိဏာယ အနုဒိသာယ, (အနောက်တောင်ထောင့်အရပ်၌ ရှိကြကုန်သော)
ဟေဋ္ဌိမာယ ဒိသာယ, (အောက်အရပ်၌ ရှိကြကုန်သော)
ဥပရိမာယ ဒိသာယ-, (အထက်အရပ်၌ ရှိကြကုန်သော)

သဗ္ဗေ သတ္တာ, (သက်ရှိ ကျား-မ မဟူ သတ္တဝါအပေါင်း)
သဗ္ဗေ ပါဏာ, (ဝင်သက် ထွက်သက် ရှိကြကုန်သော သတ္တဝါအပေါင်း)
သဗ္ဗေ ဘူတာ, (အလုံးသော သတ္တဝါအပေါင်း)
သဗ္ဗေ ပုဂ္ဂလာ, (ပုဂ္ဂိုလ်အပေါင်း)
သဗ္ဗေ အတ္တဘာဝပရိယာပန္နာ, (ရုပ်နာမ်နှစ်ပါးရှိကြကုန်သော သတ္တဝါအပေါင်း)
သဗ္ဗာ ဣတ္ထိယော, (အမျိုးသမီးအပေါင်း)
သဗ္ဗေ ပုရိသာ, (အမျိုးသားအပေါင်း)
သဗ္ဗေ အရိယာ, (အရိယာသူတော်စင်အပေါင်း)
သဗ္ဗေ အနရိယာ, (အရိယာမဖြစ်သေးကုန်သော ပုဂ္ဂိုလ်အပေါင်း)
သဗ္ဗေ ဒေဝါ, (နတ်ဗြဟ္မာအပေါင်း)
သဗ္ဗေ မနုဿာ, (လူသားအပေါင်း)
သဗ္ဗေ ဝိနိပါတိကာ, (အပါယ်ဘုံသားအပေါင်း)

အဝေရာ ဟောန္တု- (ဘေးရန်ကင်းကွာ ချမ်းသာကြပါစေ)
အဗျာပဇ္ဇာ ဟောန္တု- (စိတ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကြပါစေ)
အနီဃာ ဟောန္တု- (ကိုယ်ဆင်းရဲခြင်း ကင်းကြပါစေ)
သုခီ အတ္တာနံ ပရိဟရန္တု။ (ကိုယ့်ဝန် ကိုယ့်တာ ကိုယ့်ခန္ဓာ ချမ်းသာစွာ မွေးမြူနိုင်ကြပါစေ)။

ဒုက္ခာ မုစ္စန္တု, (ကိုယ်ဆင်းရဲခြင်းမှ ကင်းလွတ်ကြပါစေ)
ယထာလဒ္ဓ သမ္ပတ္တိတော မာဝိဂစ္ဆန္တု, (ရပြီးသော ဂုဏ်သိရ် စည်းစိမ်ဥစ္စာများလည်း
မယုတ်လျော့ကြပါစေသတည်း)
ကမ္မဿကာ။ (ကိုယ်ပြုသောအမှုအတိုင်း ခံစား စံစားရသူချည်းပါတကား)။

(ကုန်းနေ,ရေနေ,ကောင်းကင်ပျံ သတ္တဝါများ)
၉။ ဥဒ္ဓံယာဝ ဘဝဂ္ဂါ စ၊ (အထက်ဘဝဂ်)
အဓောယာဝ အဝီစိတော။ (အောက်အဝီစိ)
သမန္တာ စက္ကဝါဠေသု၊ (ရှိရှိသမျှ အနန္တစကြာဝဠာ)
ယေ သတ္တာ ပထဝီစရာ။ (ကုန်းနေ သတ္တဝါအားလုံး)
အဗျာပဇ္ဇာ နိဝေရာ စ၊ (ဥပါဒ်ရန်ဘေး ကင်းစင်ဝေး)
နိဒ္ဒုက္ခာ စ နုပဒ္ဒဝါ။ ( ငြိမ်းအေးကြပါစေ)

၁၀။ ဥဒ္ဓံယာဝ ဘဝဂ္ဂါ စ၊ (အထက်ဘဝဂ်)
အဓောယာဝ အဝီစိတော။ (အောက်အဝီစိ)
သမန္တာ စက္ကဝါဠေသု၊ (ရှိရှိသမျှ အနန္တစကြာဝဠာ)
ယေ သတ္တာ ဥဒကေစရာ။ (ရေနေ သတ္တဝါအားလုံး)
အဗျာပဇ္ဇာ နိဝေရာ စ၊ (ဥပါဒ်ရန်ဘေး ကင်းစင်ဝေး)
နိဒ္ဒုက္ခာ စ နုပဒ္ဒဝါ။ ( ငြိမ်းအေးကြပါစေ)

၁၁။ ဥဒ္ဓံယာဝ ဘဝဂ္ဂါ စ၊ (အထက်ဘဝဂ်)
အဓောယာဝ အဝီစိတော။ (အောက်အဝီစိ)
သမန္တာ စက္ကဝါဠေသု၊ (ရှိရှိသမျှ အနန္တစကြာဝဠာ)
ယေ သတ္တာ အာကာသေစရာ။(ကောင်းကင်နေ သတ္တဝါအားလုံး)
အဗျာပဇ္ဇာ နိဝေရာ စ၊ (ဥပါဒ်ရန်ဘေး ကင်းစင်ဝေး)
နိဒ္ဒုက္ခာ စ နုပဒ္ဒဝါ။ ( ငြိမ်းအေးကြပါစေ)

ချမ်းသာကြောင်းတရား ၄ ပါး

သုခါ သဒ္ဓမ္မဒေသနာ။
သုခါ သံဃဿ သာမဂ္ဂီ၊
သမဂ္ဂါနံ တပေါ သုခေါ

ဗုဒ္ဓါနံ - သဗ္ဗညု ဗုဒ္ဓ အမည်ရသည့် လောကထွတ်ထား မြတ်စွာဘုရား တို့၏၊ ဥပ္ပါဒေါ -
ဖြစ်ထွန်းပွင့်ပေါ်၍ လာခြင်းသည်၊ သုခေါ -
ရှေးဦးအစ ပဋ္ဌမ ချမ်းသာခြင်းပေတည်း။

သဒ္ဓမ္မဒေသနာ - ဘုရားမြတ်စွာ စိန္တေယျာတို့၏ သူတော်တရား ဟောကြားခြင်းသည်၊
သုခါ - နှစ်ကြိမ်မြောက် သုခ မင်္ဂလာ ပါတည်း။

သံဃဿ - ရှင်အပေါင်း လူအပေါင်း၏၊သာမဂ္ဂီ- ကိုယ်စိတ်နှစ်ရပ် ညီညွတ် ခြင်းသည်၊
သုခါ - ၃ ကြိမ်မြောက် တတိယ သုခချမ်းသာ မင်္ဂလာ ပါတည်း။

သမဂ္ဂါနံ - ကိုယ်စိတ်နှစ်ရပ် ညီညွတ်ကြကုန်သော မြို့သူ၊ရွာသူ၊ တိုင်းနိုင်ငံသူ၊နိုင်ငံသား ရှင်အပေါင်း လူအပေါင်းတို့၏ ၊ တပေါ - ကိလေသာ
တို့ကို ပူပန်စေတတ်သော ဆယ်ရပ်သော ကောင်းမှု ကုသိုလ် အလုပ် အားထုတ်ခြင်းသည်၊ သုခေါ- လေးကြိမ်မြောက် စတုတ္ထ သုခချမ်းသာ မင်္ဂလာပါ တည်း။

လူ (၃) မျိုး

လူဆိုတာ  (၃)မျိုးရှိတယ်။

(၁)  ကုသိုလ်မရ  ဝမ်းမဝတဲ့  အောက်တန်းစား  လူကတစ်မျိုး  ပါဠိလိုတော့  'အန္ဓ'  လို့ခေါ်တယ်  ပညာမျက်စိနှစ်ဖက်  ကန်းသူပေါ့  ဘဝကို  ကြုံ သလို  ရေစုန်မျှောပြီး  သွားနေတာ။
         ရည်ရွယ်ချက်လည်းမရှိ  လမ်းကြောင်းလည်းမရှိ  လုပ်ငန်းမှာ  စည်းရယ်ကမ်းရယ်  မူရယ်  ဘောင်ရယ်လို့လည်း  ဘာမှ  သတ်သတ်မှတ်မှတ်မရှိ  ကြုံ သလို  သွားနေတဲ့သူ။

(၂)  ကုသိုလ်မရ  ဝမ်းသာဝတဲ့  အလတ်တန်းစား  လူကတစ်မျိုး
          ပါဠိလိုတော့  ဧကစက္ခု လို့  ခေါ်တယ်  မျက်စိတစ်ဖက်ပဲ  ပါတယ်
ပစ္စု ပ္ပန်ဘဝခန္ဓာရပ်တည်ရေးအတွက်  မျက်စိတစ်လှမ်းလေးသာ  ကြည့်နိုင်တဲ့  (မျက်စိတစ်ဖက်သာပါတဲ့)  ပုဂ္ဂို လ်  ဟောဟိုဘက်ထိ  မကြည့်နိုင်ဘူး  လောကုတ္တရာထိ  ကြည့်နိုင်တဲ့  ပညာမျက်စိမပါဘူး  မျက်စိတစ်ဖက်သာ  ပါတယ်။
        သူ့ကျတော့  ဝမ်းဝအောင်တော့  ကျွေးနိုင်တယ်  ကုသိုလ်ကို  လေးလေးနက်နက်  တန်ဖိုးမထားလို့  ကုသိုလ်တော့မရဘူး  မျက်စိမှိတ်လိုက်တာနဲ့  စိတ်မအေးစရာတွေ  တန်းစီလာကြမှာပေါ့။

(၃)  ကုသိုလ်လည်းရ  ဝမ်းလည်းဝတဲ့  အထက်တန်းစားပုဂ္ဂို လ်က  တစ်မျိုး။
        ပါဠိလိုတော့  ဒွိစက္ခု  မျက်စိနှစ်ဖက်ပါတဲ့လူ  ပစ္စု ပ္ပန်ကို  မြင်အောင်ကြည့်နိုင်တဲ့  မျက်စိလည်းပါတယ်  သံသရာကို  မြင်အောင်ကြည့်နိုင်တဲ့မျက်စိလည်း  ပါတယ်။
           ကိုယ့်အတွက်  မြင်အောင်ကြည့်နိုင်တဲ့  မျက်စိလည်းပါတယ်။
            လောကီအတွက်  မြင်အောင်ကြည့်နိုင်တဲ့  မျက်စိလည်းပါတယ်  လောကုတ္တရာအတွက်  မြင်အောင်ကြည့်နိုင်တဲ့  မျက်စိလည်းပါတယ်  ဘက်စုံမြင်အောင်  ကြည့်နိုင်တဲ့  မျက်စိလည်းပါတယ်။
         သူ့ကျတော့  ကုသိုလ်လည်းရ  ဝမ်းလည်းဝ  ဘာပဲလုပ်လုပ်  သူကတော့  ကုသိုလ်နဲ့ကင်းတဲ့  အချိန်မရှိဘူး  စားဝတ်နေရေး  အလုပ်ဟာလည်း  ကုသိုလ်ပဲ  ဘာပဲလုပ်လုပ်  ကုသိုလ်ရအောင်  လိမ်မာပါးနပ်စွာယူတတ်တဲ့  ပုဂ္ဂို လ်။

(တိပိဋကဓရ  ဓမ္မဘဏ္ဍာဂါရိက  အဂ္ဂမဟာပဏ္ဍိတ(ယော)ဆရာတော်)

မြင်းမိုရ်တောင်

​ြမင်းမိုရ်တောင် တကယ်ရှိရဲ့လား
မိုးနန္ဒာ(ခန္တီးမြေ)
                   ဗုဒ္ဓမြတ်စွာသည် ခုနစ်ဝါမြောက်တွင် လူသား အလောင်းတော်ဘဝက ကျေးဇူးရှင်မွေးမိခင်ကြီးဖြစ်ခဲ့ဖူးသော တာဝတိံသာနတ်ပြည်ရှိ မယ်တော်မိနတ်သားအား ကျေးဇူးသိတတ် ကျေးဇူးပေးဆပ်သည့် အနေဖြင့် အဘိဓမ္မာတရားတော်ကို တာဝတိံသာနတ်တို့ ရွာအထိ ြွကရောက်တော်မူကာ ဝါတွင်းကာလ သုံးလတို့ပတ်လုံး ကျေးဇူးဆပ်တရားတော်ကို ဟောကြားတော် မူခဲ့ပါသည်။
                   ကျွနု်ပ်တို့ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် အတော်များများသည်လည်း ဤအဘိဓမ္မာတရားတော်များကို ကျေးဇူး ဆပ်တရားတော်အဖြစ်လည်းကောင်း၊ လူ့ရွာလူ့ပြည်ရှိ လူတို့ကို မဟောကြားဘဲ နတ်တို့ရွာမှ နတ်တို့ကိုသာ ဟောကြားခဲ့သော “ထူးကဲမွန်မြတ်လေးနက်လှသော တရားတော်များအဖြစ်”လည်းကောင်း သဘောပေါက် နားလည်ထားကြပြီးလည်း ဖြစ်ပါသည်။
                   တစ်နည်းအားဖြင့်ဆိုရပါလျှင် ဤအကြောင်း အရာသည် “အဘိဓမ္မာအခါတော်နေ့၊ အသံမစဲ မဟာ ပဋ္ဌာန်းပူဇော်ပွဲ”စသည် စသည် နေ့ရက်များ၊ ပွဲတော် များ ကြုံတိုင်း ကြားရဖန်များ၍ နေကြပေရာ ရိုးအီလို့ပင် နေကြပေတော့မည်။
                   ဤတွင် တာဝတိံသာနတ်တို့ရွာ၌ အဘိဓမ္မာ တရားတော်ကို ဟောကြားသည်ထက် ထိုတရားတော် အား ဟောကြားရန် ြွကတော်မူရာ ခရီးစဉ်အပေါ် ခေတ်လူငယ်လူရွယ်တစ်စုတို့ အမြင်မရှင်း ရင်မလင်းနိုင်အောင် သံသယဖြစ်နေကြပါသည်။
                   သူတို့တစ်တွေ အမြင်မရှင်းဖြစ်၍နေကြသည်မှာကား “မြင်းမိုရ်တောင်”ကိစ္စပင် ဖြစ်သည်။ လူငယ် လူရွယ်တို့ အမှန်တကယ်သိချင်နေကြသည်မှာ “မြင်းမိုရ်တောင်သည် တကယ်ရှိရဲ့လား၊ တကယ်ရှိ သည်ဟုဆိုလျှင် ဘယ်မှာလဲ၊ လက်တွေ့ပြလို့ရရဲ့လား၊ ဘုရားကော တကယ်ဟောထားခဲ့ရဲ့လား”ဟူသော လားပေါင်းများစွာတို့ဖြင့် မေးခွန်းပေါင်းများစွာတို့ကို မေးလျက်ရှိနေကြပြန်ပါသည်။
                   ယနေ့ခေတ် လူငယ်လူရွယ်များ ဗုဒ္ဓတရားတော်များဖြစ်သော ပိဋကတ်တော်ပါ အကြောင်းအရာ တို့အပေါ် ယခုလို မေးခွန်းများထုတ်နေကြခြင်း၊ ထုတ်လာကြခြင်းမှာ အကြောင်းအမျိုးမျိုးရှိနိုင်ပါသည်။
                   လူငယ်လူရွယ်တို့ မြင်းမိုရ်တောင်ကိစ္စ မည်သည့်အကြောင်းကြောင့် မေးမေး၊ စာရေးသူတို့တွင် သဗ္ဗညုတဉာဏ်ရှင်၏ ဟောကြားတော်မူထားပြီးဖြစ် သော ခိုင်လုံသောအထောက်အထားတို့ အတိအကျ ရှိထားပြီးဖြစ်ပါသည်။ ဤအမေးအတွက် အဖြေထုတ် ပေးလိုက်ရုံသာရှိပါတော့သည်။
                   မှန်ပါသည်။ မြတ်ဗုဒ္ဓသည် တာဝတိံသာသို့ ကြွတော်မူရာတွင် မြင်းမိုရ်တောင်ထိပ်ပေါ်ကို ခြေတော်ဖြင့် နင်းတော်မူကာ နှစ်လှမ်း သုံးဖဝါးဖြင့် အရောက် ကြွတော်မူခဲ့ပါသည်။ မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ တာဝတိံသာခရီးစဉ် ကို ဤ၌ အတိအကျ ထုတ်ပြပေးရဦးမည်ဆိုလျှင် အောက်ပါအတိုင်းပင် ဖြစ်ပါသည်။
                   ဆဋ္ဌသင်္ဂီတိပုစ္ဆက ဖြစ်တော်မူသော အဂ္ဂ မဟာပဏ္ဍိတကျေးဇူးတော်ရှင် မဟာစည်ဆရာတော် ဘုရားကြီး ရေးသားစီရင်အပ်သော ဝိသုဒ္ဓိမဂ် မြန်မာ ပြန် တတိယတွဲ ဣဒ္ဓိဝိဒနိဒ္ဒေသ အဘိညာဉ်ပြဆိုချက် အခန်း၊ စာမျက်နှာ-၆၁ တွင် . . .
          “မြတ်စွာဘုရားသည် ရေမီးအစုံစုံ ဖန်ဆင်းပြသော ယမိုက်ပြာဋိဟာကိုပြတော်မူ၍ ရှစ်သောင်း လေးထောင်သော သတ္တဝါတို့ကို ကိလေသာ အနှောင်အဖွဲ့မှ လွတ်စေတော်မူပြီးလျှင် “ရှေးအတိတ် မှ ဗုဒ္ဓမြတ်စွာတို့သည် ယမိုက်ပြာဋိဟာ ပြုတော်မူပြီး နောက် အဘယ်သို့ ကြွတော်မူသနည်း”ဟု ဆင်ခြင်တော်မူ၍ တာဝတိံသာနတ်ပြည်သို့ ကြွတော်မူကြောင်း မြင်တော်မူလေသည်။
          ထိုသို့ မြင်တော်မူပြီးသောအခါ တစ်ဖက်သော ခြေတော်ဖြင့် မြေပြင်ပေါ်၌ နင်းတော်မူလျက် ဒုတိယ ခြေတော်ကို ယုဂန္ဓိုရ်တောင်ထက်၌ တည်စေပြီးလျှင် ရှေးခြေတော်ကို မြှောက်ချီတော်မူကာ မြင်းမိုရ်တောင် ထိပ်ကို နင်းတော်မူ၍ ထို မြင်းမိုရ်တောင်ထိပ် တာဝတိံသာနတ်ပြည်ဝယ် ပဏ္ဍုကမ္ဗလာကျောက်ဖျာထက်၌ ဝါကပ်တော်မူပြီးလျှင် တစ်သောင်းသော စကြဝဠာတိုက်မှ လာရောက် စုဝေးလျက်ရှိသော နတ်တို့အား အစမှစ၍ အဘိဓမ္မာဒေသနာကို အားထုတ်ဟောကြားတော်မူလေသည်။”ဟူ၍ တာဝတိံသာသို့ သွားပုံသွားနည်းကို ဖော်ပြထားသည် ကိုတွေ့ရှိရပါသည်။
                   ဤစာပိုဒ်တစ်ခုလုံး၌ပါရှိသော သံသယဖြစ်စရာများစွာတို့အနက် “မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ရှေးခြေတော်ဖြင့် နင်းတော်မူသော မြင်းမိုရ်တောင်”သည် အဘယ်၌တည်ရှိ နေသနည်းဟူသောကိစ္စပင် ဖြစ်ပါသည်။
                   ဝိသုဒ္ဓိမဂ်ပါ စကားအသွားအလာကို ထောက်ဆကြည့်လျှင် မြင်းမိုရ်တောင်သည် လူ့ပြည် လူ့ရွာတို့၌ မရှိသည်မှာ သေချာပြီးဖြစ်သည်။ သို့ရာတွင် “မြင်းမိုရ်တောင်ထိပ်ရှိ တာဝတိံသာနတ်ပြည်ဝယ်”ဟူသောစကားတော်ကို အထောက်အကူအနေဖြင့် ကောက်ယူပြရမည်သာဆိုလျှင် မြင်းမိုရ်တောင် ဘယ်မှာ ရှိသည် ဆိုသည်ကိုပင် အဖြေထုတ်ပေးနေစရာ မလို လောက်အောင် ကျမ်းဂန်ပါစကားအရ ထင်ရှားပြီးဖြစ်နေလေတော့၏။
                   ဤ၌ မဖြစ်မနေထုတ်၍ပြပေးရမည်ဆိုလျှင် လည်း “တာဝတိံသာနတ်ပြည်၏အောက်၌ တည်ရှိပါသည်”ဟူ၍သာ ဖြေရပေလိမ့်မည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် မြင်းမိုရ်တောင်သည် တာဝတိံသာနတ်ပြည် ၏ဧရိယာခွင်အတွင်း၌သာ တည်ရှိပြီးဖြစ်သောကြောင့်တည်း။
                   တစ်ခါ လူသားတို့၏မျက်စိဖြင့် မမြင်မတွေ့ကြရသလိုပင် ယခုခေတ်၌ အဆင့်မြင့်လှသော ခေတ်မီ လေယာဉ်ပျံတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ အာကာသယာဉ် အမျိုးမျိုးတို့ဖြင့်လည်းကောင်း၊ ကမ္ဘာကို အကြိမ်ကြိမ် ပတ်၍ အာကာသဝေဟင်တစ်ခွင်လုံး ပြဲပြဲစင်အောင် စူးစမ်းရှာဖွေနေကြပါသော်လည်း မြင်းမိုရ်တောင်ကိုကား မတွေ့ကြရပေ။ ယခုလည်း မတွေ့ကြရသေးသလို နောင်ကိုလည်း သာမန်ပုထုဇဉ်ဆိုသူတို့ ခေတ်ပေါ် စက်ကိရိယာတို့ဖြင့် မည်သို့ပင် စူးစမ်းရှာဖွေကြပါသော် လည်း တွေ့မြင်ဖို့အရေး ဝေး၍နေကြဦးမည်သာ ဖြစ်ပေ လိမ့်မည်။
                   အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် ဝိသုဒ္ဓိမဂ် မြန်မာ ပြန်စာအုပ် မှတ်ချက်ပါ စကားအရဆိုသော် “ယင်း မြင်းမိုရ်တောင်သည် နတ်တို့၏နေရာဖြစ်သောကြောင့်”တည်း။ မှန်ပါသည်။ ကျွနု်ပ်တို့သည် နတ်ပြည်နှင့် နတ်တို့ကို ရိုးရိုးမျက်စိဖြင့် ဖြစ်စေ၊ နည်းပညာများကို အခြေပြုတီထွင်ထားသော ခေတ်မီလှပါသည်ဟု ပြောနေကြသော အဝေးကြည့် အနီးကြည့် အဏုကြည့် မှန်ပြောင်းကြီးငယ်တို့ဖြင့်ဖြစ်စေ မမြင်နိုင်သကဲ့သို့ပင် လူ့မျက်စိ(လူလုပ်မျက်စိ)ဖြင့်ပင် မမြင်နိုင်လောက်အောင် သိမ်မွေ့ကြည်လင်သော ရုပ်အပေါင်းမျှသာ ဖြစ်နေသောကြောင့်တည်း။
                   တချို့သော ခေတ်လူသားတို့က သူတို့၏စိတ်တွင် အမြင်တစ်မျိုး အထင်တစ်မျိုး ဖြစ်နေနိုင်ပါသေး သည်။ ယခုလို ကျွနု်ပ်တို့လူသားတွေ နတ်ဘုံ၊ နတ် ဗိမာန်နှင့် မြင်းမိုရ်တောင် စသည်တို့ကို မမြင်မတွေ့ ကြရသည်မှာ အခြားဗိမာန်များက ကွယ်ထားသော ကြောင့်ဟု မှတ်ထင်နေကြ၏။ ဤသို့မဟုတ်ပေ။
          “လူတို့၏နား မျက်စိတို့ဖြင့် မမြင်ကြရ၊ မကြား ကြရသည်မှာ မမြင်နိုင်ကောင်းသည့် သိမ်မွေ့သော ရုပ်များ ဖြစ်သောကြောင့်သာတည်း”ဟူသော ဝိသုဒ္ဓိ မဂ်လာ စကားတော်ကို ထောက်ထားလျှင် အဖြေမှာလည်း ရှင်းသွားနေပြီဖြစ်၍ အငြင်းပွားနေစရာ မလို တော့ပေ။
          လောကကြီးသည် ဆန်းကြယ်၏။ ထို လောက အတွင်းရှိ အကြောင်းအရာတို့သည် ပို၍ပို၍(သာမန် လူတို့ မယုံကြည်နိုင်လောက်အောင်ပင်) ဆန်းကြယ် ပြီးရင်း ဆန်းကြယ်လျက် ရှိနေကြ၏။ လောကနှင့် လောက၏အတွင်းအပြင်ရှိ အကြောင်းအရာတို့နှင့်       ဖြစ်စဉ်အချို့တို့သည်ကား လူသားတို့အနေဖြင့် ယုံကြည် နို်င်ရန် လက်ခံနိုင်ရန် တစ်ခါတစ်ရံ အခက်တွေ့ရတတ်ပါသည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် လူသားတို့၏အမြင်အာရုံ၊ အကြားအာရုံများမှာ အကန့်အသတ်ဖြင့် ဘောင်သတ်မှတ်ထားသလို နယ်ပယ်တို့မှာ အလွန်ပင် ကျဉ်းမြောင်းလျက်ရှိပါသည်။
                   ထိုကဲ့သို့ အမြင်အာရုံ အကြားအာရုံတို့ ဘောင်ခတ်ထားသလိုဖြစ်ကာ နယ်ပယ်ကျဉ်းမြောင်း လှသောကြောင့် သိပ္ပံပညာရှင်တို့၏နည်းပညာများကို အသုံးပြုပြီးလူသားတို့၏အမြင်နယ်ပယ်၊အကြားနယ်ပယ် အသီးသီးတို့အား ခေတ်မီသိပ္ပံပစ္စည်းအကူအညီ များဖြင့် စွမ်းအားရှိသလောက်၊ ဉာဏ်အမြင်နှင့် အသိဉာဏ် ကျယ်သလောက် ချဲ့ပြီးရင်း ချဲ့ထွင်နေကြရခြင်းပင် ဖြစ်ပါသည်။
          သို့သော် မြင်ကြရသော ထိတွေ့ကြရသောအရာတို့ကား လက်သည်းခွံပေါ်က သဲမှုန့်ထက် မြေကြီးပေါ်ရှိ သဲမှုန့်တို့က နှိုင်းဆမရလောက်အောင် ပို၍များပြားနေ ကြသကဲ့သို့ပင် ဖြစ်ပါသည်။
                   ထိုနည်းတူစွာပင် လွန်ခဲ့သော ရှေးနှစ်ပေါင်း (၂၅၀ဝ) ကျော်ကာလတစ်ခုဆီက မြတ်ဗုဒ္ဓကိုယ်တော် တိုင်ဟောကြားတော်မူထားခဲ့သော ပိဋကတ်တော်ပါ ဓမ္မဒေသနာတော်အချို့တို့၌ပါရှိနေကြသော အကြောင်း အရာအချို့တို့သည် ပုထုဇဉ်လူသားတို့၏သာမန် နား မျက်စိတို့ဖြင့် သဗ္ဗလုံးစုံကို အကုန်အစင်သိမြင်နိုင်ကြ ဖို့ဆိုသည်မှာ မည်သို့မျှ မဖြစ်နိုင်ပေ။
                   ဤတွင် ကျွနု်ပ်တို့ ဓမ္မသခင် တရားပိုင်ရှင် အစစ်ဖြစ်တော်မူသော ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်အား ပကတိအရှိ အတိုင်း မြင်အောင် ကြိုးစားကာ သိရှိထားဖို့ လိုပေလိမ့်မည်။ ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်သည် လူသာမန်မဟုတ်သလို လောကတစ်ခွင်၌ အနှိုင်းမဲ့သူ၊ အတူမရှိ အတုမရှိသူ ဟူ၍ ချီးကျူးပူဇော်ရလောက်အောင် ဘုန်းတော်အနန္တ၊ ဉာဏ်တော်အနန္တ၊ ကံတော်အနန္တ၊ စကြဝဠာ ကမ္ဘာမြေမိုး ဖြန်းဖြန်းကြိုးမျှ တန်ခိုးတော်အနန္တတို့ဖြင့် ပြည့်စုံတော် မူပြီးဖြစ်သော သဗ္ဗညုတဘုရားတစ်ဆူ ဖြစ်တော်မူပါ သည်။
                   ထိုသဗ္ဗညုတ ဉာဏ်ပိုင်ရှင် ဘုရားရှင်သည် မိမိ၏ဉာဏ်တော်ကွန်ယက်ကို အစွမ်းကုန်ဖြန့်ကျက်ကာ ဟောကြားတော်မူထားသော ဓမ္မဒေသနာအချို့တို့အပေါ် အသိဉာဏ် တစ်ထွာတစ်မိုက်မျှ ရှိ၍နေကြသော ပုထုဇဉ်ငမိုက်သားတို့က စရိုက်တုံးတုံးဖြင့် မိုက်လုံးထွားကာ မိမိတို့မျက်စိဖြင့် မမြင်ရ၍မယုံ၊ မိမိတို့ နားတို့ဖြင့် ကိုယ်တိုင်မကြားရ၍ မယုံဟုဆိုပြီး သာမန်ဝေဖန်ရုံမျှ မကတော့ဘဲ သဗ္ဗညုတဉာဏပိုင်ရှင် ဘုရားသခင်ကိုပါ ဝေဖန် လေကန်ရင်း ပြစ်တင်ကဲ့ရဲ့စကား ဆို၍နေကြသည်မှာ အဆင်ခြင်ဉာဏ်နှင့် အသိဉာဏ်မဲ့သူတို့ အနေဖြင့် ကိုယ့်မိုက်တွင်း ကိုယ်တူးနေကာ ကိုယ့်ငရဲ  ကိုယ်ရှာနေကြခြင်းသာ ဖြစ်ပါသည်။
                   ကျွနု်ပ်တို့ဗုဒ္ဓဘာသာအကြောင်းကို လေ့လာ မည်ဆိုလျှင် ကျမ်းဂန်စာပေများကို နှံ့စပ်အောင်နှင့် ထဲထဲဝင်ဝင် စူးစူးစိုက်စိုက် အတွင်းကျကျ နှိုက်ယူနိုင် သည်အထိ ကြိုးပမ်းအားထုတ်ဖို့ လိုပေသည်။ ကျမ်း တစ်စောင်၊ စာတစ်ပိုဒ် ကောက်ဖတ်မိရုံဖြင့် ပိဋကတ် တော်တစ်ခုလုံးကို သုံးမရအောင် ဝေဖန်ပြောဆိုခြင်းမျိုး သည် ပညာရှင် ပညာရှိဟူသော သူတော်ကောင်းတို့၏ အလုပ်မျိုးပင် မဟုတ်ပေ။
                   မြတ်ဗုဒ္ဓ ဓမ္မဒေသနာတော်တို့တွင် သာမန် လူတို့ နားလည်သိမြင်နိုင်ရန် မလွယ်ကူသော၊ ကြားသိ ဖတ်သိ နာသိ ဟူသော တစ်ဆင့်အသိမျိုးတို့ဖြင့်      ချဉ်းကပ်လေ့လာခြင်းဖြင့် မသိမမြင်နိုင်သော၊ ထူးကဲ နက်နဲ သိမ်မွေ့လွန်းလှသော အဘိဓမ္မာသဘောတရားတို့ အဆန်းတကြယ် ပါဝင်လျက် ရှိနေရကား ဤတွင် အကျင့်စရဏကို အခြေခံပြီးမှ သိခွင့်ရ၊ သိနိုင်ခွင့်ရှိ သောအရာအချို့ကို အဘယ်ပုထုဇဉ်လူသားသည် စာသိ,နာသိ,သညာသိတို့ဖြင့် သိနိုင်လိမ့်မည်မဟုတ်ပေ။
                   သိမြင်နားလည်မှုတို့တွင်လည်း သူ့အဆင့်နှင့် သူ့အသိ ဟူ၍ ရှိပါသည်။ မူလတန်း ကလေးငယ်တစ်ဦးသည် အလယ်တန်း၊ အထက်တန်းသင်ခန်းစာများကို နားမလည်နိုင်သကဲ့သို့ပင် အကျင့်စရဏကို အခြေပြု၍ အသိဉာဏ်တို့ကိုရရှိသည်ဟု ဆိုရာတွင်လည်း သောတာပန်အဆင့်ရှိနေသူသည် သောတာပန် အသိလောက်ကိုသာ သိနိုင်ပြီး သောတာပန်အဆင့်ထက် မြင့်နေသော သကဒါဂါမ်၊အနာဂါမ်အစရှိသော အဆင့် တို့ရှိ အသိကို သိမြင်နိုင်လိမ့်မည်မဟုတ်ပါ။
                   ယခုလည်း ဤနည်းကိုမှီး၍ ပုထုဇဉ် လူသာမန်တို့၏အသိသည် ဘဝချင်း အသိချင်း နှိုင်းယှဉ်ပြ ၍ မဖြစ်လောက်အောင် ခြားနားလွန်းလှသော မြတ်ဗုဒ္ဓ ၏ဉာဏ်အရာ အသိအရာတို့အပေါ် တစ်ထွာတစ်မိုက်မျှသော အသိဉာဏ်လေးဖြင့် ထပ်တူပြုဝေဖန်နေခြင်း သည်ကား အကျိုးမဲ့ကို ပြုနေခြင်းသာဖြစ်ကြောင်း စဉ်းစားဆင်ခြင်မှုဖြင့် အသိဝင်ကာ သတိဖြင့် ပြုပြင် သင့်ပါသည်။
                   ဤတွင် ဘုရားရှင်တို့၏ တန်ခိုးပြာဋိဟာ အကြောင်း ကြားညှပ်တင်ပြပေးလိုပါသည်။
          “ပဋိ = ဆန့်ကျင်ဘက်ကို + ဟရ = ဆောင် သွားတတ်၊ ပယ်ရှားတတ်သည် = ပဋိဟရ-ပါဋိဟာ ရိယ=ဆန့်ကျင်ဘက်ကို ပယ်ရှားတတ်သောအမှု”ဟူ၍ ဖြစ်ပါသည်။ ထို ပါဋိဟာရိယ ကို ပြာဋိဟာ ဟု မြန်မာပြန်ကြသည်။
          ယင်း ပါဋိဟာရိယ-ပြာဋိဟာသည်
၁။       ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယ = တန်ခိုးပြာဋိဟာ
၂။       အာဒေသနာပါဋိဟာရိယ = တင်ကြိုဟော၊
                                  အတတ်ဟော ပြာဋိဟာ။
၃။       အနုသာသနီပါဋိဟာရိယ = ဆုံးမညွှန်ကြားမှု                                         ပြာဋိဟာ ဟူ၍ သုံးပါး အပြားရှိ၏။ ဤတွင် အမှတ်(၁) ဣဒ္ဓိပါဋိဟာရိယ= တန်ခိုးပြာဋိဟာအကြောင်း ဆက်လက်ဖော်ပြပေးလို ပါသည်။
                   ရှေးအခါက ဤတန်ခိုးပြာဋိဟာမျိုးကို ရှေး အတိတ်က ဗုဒ္ဓမြတ်စွာတို့လည်း ပြုတော်မူခဲ့ကြသလို ပင် ကျွနု်ပ်တို့၏ဂေါတမဗုဒ္ဓမြတ်စွာဘုရားသည်လည်း ပြုဖူးပါသည်။ ပြုပုံမှာ အောက်ပါအတိုင်းဖြစ်ပါသည်။
          “အနာထပိဏ်သူဌေး၏သမီးဖြစ်သူ စူဠသုဘဒ္ဒါ က ပင့်လျှောက်အပ်သည် ဖြစ်၍ ဝိသကြုံနတ် ဖန်ဆင်း အပ်သော ငါးရာသော ပြာသာဒ်ဆောင်(ယာဉ်ပျံ) ကျောင်းတို့ဖြင့် သာဝတ္ထိမြို့မှ ခုနစ်ယူဇနာ ဝေးကွာ သော သာကေတမြို့သိုြွကတော်မူသောအခါ သာကေတ မြို့နေလူတို့က သာဝတ္ထိမြို့နေလူထုကို မြင်အောင်၊ သာဝတ္ထိမြို့နေလူထုကလည်း သာကေတမြို့နေလူထုကို မြင်အောင် အဓိဋ္ဌာန်ပြုတော်မူလေသည်။ သာကေတ မြို့အလယ်၌ သက်ဆင်းတော်မူပြီးလျှင် မြေကြီးကို နှစ်ဖြာခွဲ၍ အဝီစိတိုင်အောင် မြင်စေတော်မူ၏။        ကောင်းကင်ကိုလည်း နှစ်ဖြာရှဲစေ၍ ဗြဟ္မာ့ပြည်တိုင် အောင် မြင်စေတော်မူ၏။” ဖြစ်ပါသည်။
          ထို့ကြောင့် သိမ်မွေ့သော ရုပ်ဝတ္ထုတို့ကို လူတို့ မြင်နိုင်အောင် အဓိဋ္ဌာန်ပြု(တန်ခိုးပြာဋိဟာကိုပြု)တော်မူမှသာ အဓိဋ္ဌာန်စိတ်နှင့်တစ်ပြိုင်နက် အဓိဋ္ဌာန်သည့် အတိုင်းပင် ဖြစ်ပါသည်။
                   ဤမျှလောက်ဆိုပါလျှင် သာမန်ပုထုဇဉ်တို့ မြင်းမိုရ်တောင် ရှာမတွေ့ဖြစ်နေရသည်ကို သဘော ပေါက်ရိပ်စားမိလောက်မည်ဟု ထင်ပါသည်။
                   ကျွနု်ပ်တို့၏ မြတ်ဗုဒ္ဓသည် စကြဝဠာ တည်ရှိ မှုနှင့် ပတ်သက်၍ သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ဖြင့် “စကြဝဠာအနန္တ”ဟူ၍ လွန်ခဲ့သောနှစ်ပေါင်း (၂၅၀ဝ)ကျော် လောက်ကတည်းက ဟောကြားတော်မူထားခဲ့ပြီးဖြစ် ပါသည်။ ပုထုဇဉ်လူသားများ ဖြစ်နေကြသော သိပ္ပံ ပညာရှင်လူသားတို့သည်ကား ထိုစကြဝဠာအနန္တတို့ထဲမှ စကြဝဠာ(ဂြိုဟ်) ဘယ်နှလုံးအထိ တွေ့အောင် ရှာဖွေ နိုင်ကြပါသနည်း။
                   တွေ့ကား တွေ့၍နေကြပါ၏။သို့သော် လက်သည်းခွံပေါ်မှ သဲပွင့်ပမာဏထက်ပင် မပိုဟု ဆိုရပေလိမ့်မည်။ ယခုလည်း ဩစတြေးလျနိုင်ငံ UNSW-ရူပဗေဒကျောင်းမှ သုတေသီများနှင့်နိုင်ငံတကာ သိပ္ပံပညာရှင်များ ပါဝင်သောအဖွဲ့တို့က ကမ္ဘာမှ အလင်း နှစ်(၁၆)နှစ်သို့ ကွာဝေးသောနေရာတွင် ကမ္ဘာနှင့် အလားတူသော ဂြိုဟ်သစ်တစ်လုံး တွေ့ရှိခဲ့ကြောင်း ဇွန်လ (၂၈)ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်ကြေညာသွားပါသည်။
                   ဤတွင် စကြဝဠာအနန္တတို့အနက်မှ သိပ္ပံပညာရှင်တို့၏ ကြိုးပမ်းမှုကြောင့် ဂြိုဟ်သစ်တစ်လုံး ဖြစ်သည့် ရုပ်ဝတ္ထုတစ်ခုကို သွားတွေ့လိုက်ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ သိပ္ပံပညာ၏ သဘောသဘာဝကို လေ့လာကြည့်သောအခါတွင်လည်း “သိပ္ပံပညာသည် ရုပ်ဝတ္ထု ပစ္စည်းတို့၏တည်ရှိမှုနှင့် ယင်းတို့၏သဘောသဘာဝများကိုပါ လေ့လာစူးစမ်း၍ ရုပ်သဘာဝဖြစ်စဉ်အချို့လောက်ကိုသာ သိမြင်နားလည်နိုင်သော ပညာရပ်တစ်မျိုးသာ ဖြစ်သည်။” ထို့ကြောင့် သိပ္ပံပညာဟူသည်မှာ မှန်ကန်ပါသည်ဟု လက်တွေ့ပြနိုင်သော အကြောင်း အရာအချို့ကိုသာ အမှန်ဟူ၍ ယူဆနေသောလောကီ နည်းပညာအမြင်တစ်မျိုးသာဖြစ်သည်။
                   ဗုဒ္ဓကျမ်းစာ အဘိဓမ္မာသဘောတရားတို့မှာ ရုပ်ဝတ္ထုပစ္စည်းတို့တွင် အလွန်အင်မတန် ကိုင်တွယ် ထိတွေ့ရခက်သော သိမ်မွေ့နူးညံ့လွန်းသော ရုပ်ဝတ္ထုတို့အပြင် နာမ်သဘောသဘာဝတို့၏ဖြစ်စဉ်နှင့် စွမ်းအင်များကိုပါ အနုစိတ် ဝေဖန်သုံးသပ်တင်ပြထားသော ဘာသာ တရားဖြစ်ပေသည်။ သို့ဖြစ်၍ ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ဗုဒ္ဓအဘိဓမ္မာကို လေ့လာသုတေသနပြုမည်ဆိုလျှင် ရုပ်နှင့်အတူ နာမ်ကိုပါ ပူးတွဲလေ့လာနိုင်ကြမှသာလျှင် အမှန်တရား နှင့်နီးစပ်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။
                   ဗုဒ္ဓနှင့်ဗုဒ္ဓဝါဒသည် “ရုပ်နှင့်နာမ်”နှစ်မျိုးစလုံး ‘WELCOME” = ဧဟိပဿိက ဟူ၍ အမြဲတမ်း ဖိတ်ခေါ်လျက်ရှိသည့်အပြင် သန္ဒိဋ္ဌိက၊  အကာလိက ဂုဏ်တို့နှင့်ပါ ပြည့်စုံနေသော ဘာသာတရား ဖြစ်ပါသည်။
                   ဗုဒ္ဓဘာသာသည် ရုပ်တရားလောက်ကိုသာ ခွဲခြမ်းစိပ်ဖြာနိုင်သော သိပ္ပံပညာထက် သာလွန်သော ရုပ်ကိုရော နာမ်တရားတို့ကိုပါ အနုစိပ် ခွဲခြမ်းဝေဖန် ပြနိုင်သော ဘာသာတရားဖြစ်ပေရာ ရုပ်တရားတစ်ခု တည်းသာ ပိုင်နိုင်ရုံမျှဖြင့် ဗုဒ္ဓဘာသာကို လေ့လာပြီး ဝေဖန်မှုပြုမည်ဆိုလျှင် ထိုသူ၏အမြင်သည် တစ်ခြမ်းပဲ့ အမြင်သာ ဖြစ်သောကြောင့် ပြီးပြည့်စုံသည့် သစ္စာထိုက်သောအဖြေကို မည်သည့်အခါမျှ ရရှိလိမ့်မည် မဟုတ်ပေ။
          သို့ဖြစ်၍ မြင်းမိုရ်တောင်ကို တွေ့ချင်၍ ရှာဖွေ လိုသူများသည် သိပ္ပံပညာရှင်များ၏ ရုပ်ဝတ္ထုပစ္စည်း လောက်အပေါ်၌သာ အခြေမပြုကြဘဲ နာမ်ပိုင်းဆိုင်ရာ သဘောသဘာဝကိုပါ အခြေခံကျကျ ဆည်းပူးသင်ယူ လေ့လာမှုပြုကြပြီးမှသာ (ရုပ်နှင့်နာမ်တို့၏ အညမည ဖြစ်စဉ်ကို နားလည်သဘောပေါက်ကြပြီးမှသာ) မြင်းမိုရ် တောင် ဘယ်မှာရှိသည်ဆိုသည်ကို ရှာဖွေသင့်ပါသည်။
                   ဆိုသင့်၍ ဆိုရဦးမည်ဆိုလျှင် သိပ္ပံပညာရှင် ပုထုဇဉ်လူသား အိုင်စတိုင်း၏ဦးနှောက်နှင့်အသိဉာဏ် မျှကိုပင် အလှမ်းမမီနိုင်ကြသော ယနေ့ သာမန်လူသား တို့၏ ဦးနှောက်နှင့် အသိဉာဏ်သည်ကား မြတ်ဗုဒ္ဓ၏ ကံအရာ ဉာဏ်အရာများအပေါ် သိမြင်နားလည် နိုင်ရေးမှာ လွယ်ကူသောကိစ္စ မဟုတ်ပါပေ။ လူသာမန်တို့ထက် အဆပေါင်းများစွာ ကုဋေကုဋာမက စူးရှ ထက်မြက်လှသော မြတ်ဗုဒ္ဓ သဗ္ဗညုတဉာဏ်တော်ဖြင့် ဘဝနှင့်လောကအကြောင်းကို ဟုတ်တိုင်းမှန်စွာ သိမြင် တော်မူခဲ့သည့်အတိုင်း ဟောကြားတော်မူထားခဲ့သည့် အပေါ် ယနေ့လူသားတို့ ယထာဘူတကျကျ ရှုမြင်တတ် အောင်သာ ကြိုးပမ်းကြဖို့နှင့် ထိုသဗ္ဗညုတ ဘုရားရှင်၏ အနန္တဉာဏ်တော်အား ဖူးမြော်ကြည်ညိုတတ်သော အဆင့်မြင့်လူသား(ကလျာဏပုထုဇဉ်) တစ်ယောက် ဖြစ်နိုင်ကြပါစေဟူ၍သာ ဆန္ဒပြုရင်း နိဂုံးချုပ်လိုက်ရပေသတည်း။

မိုးနန္ဒာ (ခန္တီးမြေ)